Przytulia czepna – jak zwalczać jesienią w zbożach?

Przytulia czepna to azotolubny chwast ozimin, w szczególności pszenicy ozimej. Przy 50 szt./m2 może powodować ponad 30 procent strat w plonie. Skuteczne wyeliminowanie tego gatunku już w okresie jesieni powinno być dla plantatora priorytetem.

Przytulia czepna (zaraz po miotle zbożowej) zaliczana jest do jednych z najgroźniejszych gatunków zachwaszczających zboża ozime, ale również i jare. Można ją spotkać na terenie całego naszego kraju, w szczególności preferuje gleby wilgotne, zasobne w azot (jest gatunkiem wybitnie azotolubnym). Ze względu na swoją plastyczność ekologiczną, może występować również w mniej dla siebie korzystnych siedliskach, uboższych w naturalne składniki pokarmowe, ale systematycznie nawożonych azotem mineralnym. 

Cechą charakterystyczną tego gatunku (w odróżnieniu od przytulii białej czy pospolitej) jest jej zdolność do czepiania się i wspinania (może osiągnąć nawet 2 m długości), co nierzadko kończy się splataniem i wyleganiem, np. pszenicy ozimej. Swój sukces ekologiczny zawdzięcza posiadaniu form ozimych oraz jarych, które niezniszczone stają się bardzo silnie ekspansywne. Ponadto gatunek ten posiada bardzo wysoki współczynnik rozmnażania, jedna roślina może wytworzyć około 300-600 rozłupek (nasion), które mogą kiełkować już w temperaturze 2°C. 

Próg ekonomicznej szkodliwości dla tego gatunku w zbożach wynosi 0,1-2 szt./m². Masowe pojawienie się tego chwastu na plantacji zbóż ozimych stwarza bardzo duże problemy podczas zbioru kombajnowego, co przekłada się później na obniżenie plonowania. Straty w plonie pszenicy ozimej, spowodowane zachwaszczeniem przytulią czepną w nasileniu 50 szt./m², mogą wynosić ponad 30 proc.

Skuteczne zwalczanie chwastu

Przytulia czepna jest gatunkiem stosunkowo łatwym do zwalczenia, jednak bardzo podstępnym. Wystarczy bowiem 3-4 tygodnie sprzyjających warunków pogodowych i, zanim się obejrzymy, przytulia będzie miała wysokość kilkunastu centymetrów i wchodzić w fazę 4-6 okółków. Dlatego tak ważne jest, aby wykorzystać tzw. okienko pogodowe i zastosować skuteczny zabieg herbicydowy. Czasami wystarczy jeden zabieg z jedną skuteczną substancją czynną (s.cz.), chociaż coraz częściej wschody przytulii czepnej, ze względu na warunki pogodowe, mogą się przedłużać w czasie. W związku z tym bardzo istotną sprawą jest możliwość zastosowania s.cz. herbicydów w szerokim przedziale czasowym. Na szczęście asortyment takich herbicydów jest dość bogaty, dzięki czemu każdy plantator może wybrać odpowiedni preparat, czy pod względem cenowym, czy też w zależności od fazy rozwojowej, w jakiej znajduje się zboże i przytulia czepna.

Substancje herbicydów na przytulię czepną

Poniżej kilka przykładów pojedynczych oraz gotowych mieszanin dwóch lub trzech s.cz., które można wykorzystać w okresie jesiennym do ochrony plantacji zbóż ozimych przed przytulią czepną.

Faza zbóż – kiełkowanie poprzez liścienie do 3-4 liści właściwych, przytulia czepna – faza kiełkowania poprzez liścienie do 1-2 okółków.

• flufenacet (np. Glosset SC, Glosset 600 SC, Vulcanus) – może być stosowany do ochrony plantacji pszenicy ozimej, jęczmienia ozimego, żyta ozimego i pszenżyta ozimego. W stopniu zadowalającym ogranicza przytulię oraz niektóre gatunki jedno- i dwuliścienne;
• pendimetalina (np. Activus 400 SC, Pencot 330 EC, Pendigan Strong 400 SC, Penfox 330 EC, Penpol 400 SC Sharpen 330 EC, Sharpen 400 SC) – może być aplikowana we wszystkich uprawach ozimych zbóż w terminie przedwschodowym, jak i powschodowym. Skutecznie zwalcza kiełkującą przytulię oraz niektóre gatunki jednoliścienne i dwuliścienne;
• prosulfokarb (np. Amstaf 800 EC, Baset 800 EC, Boxer 800 EC, Krum 800) – również może być stosowany w dwóch terminach: przedwschodowym i powschodowym w pszenicy ozimej, jęczmieniu ozimym, życie ozimym oraz pszenżycie ozimym. W obu tych terminach skutecznie ogranicza przytulię czepną oraz inne chwasty jedno- i dwuliścienne;
• diflufenikan + flufenacet (np. Arnold, Bat 600 SC, Battle Delta 600 SC, Carthago SC, Łucznik, Naceto SC, Nucleus 600 SC), diflufenikan + prosulfokarb (np. Boxer Evo EC, Jura EC), diflufenikan + pendimetalina (np. Cayman Pro 440 SC, Ordango Pro 440 SC) – diflufenikan + aklonifen (np. Mateno Duo) – wymienione fabryczne mieszaniny można stosować powschodowo do ochrony plantacji pszenicy ozimej, jęczmienia ozimego, żyta ozimego i pszenżyta ozimego. Oprócz przytulii czepnej, ograniczają skutecznie również całą gamę chwastów dwuliściennych i niektóre jednoliścienne;
• diflufenikan + flufenacet + metrybuzyna (np. Bacara Trio 516 SC) – fabryczna mieszanina tych trzech s.cz., może być stosowana we wszystkich głównych zbożach ozimych do ochrony przed przytulią czepną oraz niektórymi gatunkami dwuliściennymi i jednoliściennymi;
• chlorotoluron + diflufenikan + pendimetalina (np. Trinity 590 SC) – te trzy s.cz. można aplikować w bardzo krótkim przedziale czasowym, a mianowicie w fazie 2-4 liści pszenicy ozimej, jęczmienia ozimego, żyta ozimego i pszenżyta ozimego. Skutecznie ograniczają przytulię czepną i inne gatunki dwuliścienne i wybrane jednoliścienne.

Faza zbóż – liścienie, poprzez kilka liści właściwych aż do fazy krzewienia (początku, pełni lub końca), przytulia czepna – faza liścieni do 3-4 okółków.

• diflufenikan + florasulam (np. Laserto D 550 SC) – gotowa fabrycznie mieszanina tych dwóch s.cz., zalecana jest do ochrony plantacji pszenicy ozimej, żyta ozimego i pszenżyta ozimego do 2. rozkrzewienia. Mieszanina ta skutecznie zwalcza przytulię czepną oraz niektóre inne dwuliścienne;
• diflufenikan + florasulam + penoksulam (np. Bizon, Legion) – gotowa fabrycznie mieszanina tych trzech s.cz., zalecana jest do ochrony plantacji pszenicy ozimej, jęczmienia ozimego i pszenżyta ozimego w fazie od 1. liścia do 3. rozkrzewienia. Natomiast w życie ozimym w fazie 1-4 liści. Mieszanina ta skutecznie zwalcza przytulię czepną oraz inne dwuliścienne i niektóre jednoliścienne;
• diflufenikan + mezosulfuron metylowy + jodosulfuron metylosodowy (np. Alister Grande 190 OD) – trio to jest polecane do stosowania aż do fazy pełni krzewienia pszenicy ozimej, pszenżyta ozimego i żyta ozimego. Skutecznie zwalcza przytulię czepną oraz całą gamę chwastów dwuliściennych i wybrane gatunki jednoliścienne;
• pendimetalina + pikolinafen (np. Picona) – mieszanina ta może być stosowana w pszenicy ozimej, pszenżycie ozimym i jęczmieniu ozimym do fazy pełni krzewienia. Skutecznie ogranicza przytulie czepna i inne dwuliścienne;
• chlorotoluron + diflufenikan (np. Dyplomata 600 SC, Snajper 600 SC) – mieszanina tych dwóch s.cz. może być stosowana aż do końca krzewienia pszenicy ozimej, pszenżyta ozimego, jęczmienia ozimego i skutecznie ogranicza przytulię czepną oraz pozostałe dwuliścienne i jednoliścienne;
• flufenacet + pikolinafen (np. Pontos) – duet ten może być stosowany aż do końca wegetacji jesiennej czterech głównych zbóż ozimych. Ogranicza przytulię czepną oraz inne dwuliścienne i niektóre jednoliścienne;
• mezosulfuron metylowy + tienkarbazon metylu (np. Incelo + adiuwant Biopower) – gotowa dwuskładnikowa mieszanina, którą w maksymalnej zalecanej dawce można stosować w pszenicy ozimej, pszenżycie ozimym i życie ozimym, aż do końca wegetacji jesiennej. Poza przytulią czepną i niektórymi dwuliściennymi, skutecznie ogranicza kilka gatunków jednoliściennych;
• halauksyfen metylu (np. GF 2573) zalecany jest do stosowania w pszenicy ozimej, pszenicy twardej ozimej, pszenicy orkiszowej ozimej, jęczmieniu ozimym i życie ozimym, do końca wegetacji jesiennej. Ogranicza skutecznie występowanie przytulii czepnej, nawet przy bardzo niskiej temperaturze powietrza wynoszącej 20°C. Ponadto zwalcza jeszcze niektóre gatunki dwuliścienne wrażliwe na te s.cz.

Faza zbóż – do końca krzewienia lub końca wegetacji jesiennej, przytulia czepna – faza zaawansowana, czyli 20-25 cm wysokości.

• fluroksypyr + florasulam (np. Flurostar Super SE, Tomigan Forte 102,5 SE) – ta fabrycznie przygotowana mieszanina zalecana jest do ochrony pszenicy ozimej, pszenżyta ozimego i jęczmienia ozimego aż do końca wegetacji jesiennej. Duet ten skutecznie niszczy nawet zaawansowaną w rozwoju przytulię czepną, jednak nie wyższą niż 20 cm. Ponadto zwalczanych jest też kilka innych gatunków dwuliściennych;
• halauksyfen metylu + florasulam (np. Quelex łącznie z adiuwantem, np. Atpolan Bio 80 EC, Dassoil czy Olbras 88 EC). Mieszaninę tę można stosować do ochrony pszenicy ozimej, jęczmienia ozimego, pszenżyta ozimego i żyta ozimego, do końca wegetacji jesiennej, przed przytulią czepną, która osiągnęła wysokość nawet 20-25 cm. Ponadto duet ten skutecznie ogranicza jeszcze kilka innych chwastów dwuliściennych.

Tekst: dr inż. Tomasz R. Sekutowski, IUNG-PIB w Puławach, Zakład Herbologii i Technik Uprawy Roli we Wrocławiu

Zdjęcia: Katarzyna Szulc

Czytaj: Jak odchwaszczać młode zboża jesienią?