Wykonywanie zabiegów agrotechnicznych narzędziami i maszynami rolniczymi na polach powoduje niszczenie struktury gleby wskutek ugniecenia warstwy ornej, zagęszczenia podglebia, tworzenia kolein. Ugniatanie gleby kołami ciągników i maszyn rolniczych zmienia właściwości fizyczne gleby, jej bilans wodny i próchniczny oraz dynamikę wzrostu roślin uprawnych.
Gleba o niewłaściwej strukturze ma mniejszą przepuszczalność wodną i powietrzną, spada w niej aktywność biologiczna i chemiczna, dlatego korzenie roślin rozwijają się trudniej niż w glebie o dobrej strukturze. Powierzchnia ugniatania kołami ciągników, maszyn rolniczych i środków transportu jest często kilkakrotnie większa niż cała powierzchnia uprawianego pola. Często powierzchnia śladów kół wynosi od 6 do 10 razy więcej niż powierzchnia pola (w jednym sezonie wegetacyjnym). Szczególnie dotyczy to np.buraków cukrowych, warzyw które należą do roślin, wymagające licznych zabiegów agrotechnicznych. Dlatego często w uprawie tych roślin na głębokości 30-40 cm tworzy się zbita warstwa podglebia – tzw. podeszwa płużna. Na ten niekorzystny stan gleby ma również wpływ coroczna orka na tej samej głębokości, ponieważ dłuto lemiesza, płoza pługa oraz koła ciągnika powodują ugniatanie gleby, szczególnie w bruździe. Zwiększenie np. prędkości poślizgu koła względem gleby powyżej 0,20 m/s powoduje znaczny udział w strukturze gleby cząstek o średnicy poniżej 0,5 mm, a tym samym wzrost w glebie frakcji pylistej. Ponadto, wielkość i głębokość ugniecenia gleby kołami ciągnika zależy od jego klasy, uciągu i sposobu poruszania się. Głębokość ugniecenia gleby kołami jezdnymi ciągników i maszyn dochodzić może do 60 cm.
Woda w koleinach po ścieżkach technologicznych i na uwrociach
Warto zmniejszyć liczbę przejazdów na polu m.in. poprzez stosowanie agregatów wieloczynnościowych czy zmniejszenie poślizgu kół napędowych (stosowanie szerokich opon, kół bliźniaczych, obniżenie ciśnienia w ogumieniu). Stosowanie np. kół bliźniaczych na glebach ciężkich ułatwia wykonanie prac we właściwym terminie, także przy większej wilgotności gleby. Ugniatanie warstwy ornej wpływa na jej zagęszczenie. Do znacznego zagęszczenia gleby dochodzi m.in. podczas zbioru buraków cukrowych, marchwi ponieważ prace te wykonywane są późną jesienią, kiedy większość gleb jest bardzo wilgotna.
Głęboszowanie jest zabiegiem agromelioracyjnym, wykonywanym na różnych rodzajach gleb (głównie ciężkich), który reguluje stosunki powietrzno-wodne w warstwie dostępnej dla korzeni roślin. Ponadto, regulacji wymagają gleby, na których zbyt długo utrzymuje się woda lub powstają zastoiska wodne. Zabieg ten nie zawsze jest doceniany przez rolników, gdyż jego wykonanie wiąże się z dużymi nakładami energii, a nie zawsze uzyskuje się oczekiwane przez producentów natychmiastowe przyrosty plonów. Pozytywne efekty głęboszowania rozkładają się na kilka lat, w zależności od rodzaju gleby i stosowanej agrotechniki. Kruszenie twardej warstwy gleby poprawia możliwości szybkiego przejęcia wody z opadów, magazynowania jej w przestrzeniach glebowych i zapewnienia łatwiejszego przetrwania roślin w okresach suszy. Szybkie wchłanianie wody jest ważne zarówno na terenach płaskich – zmniejsza zjawisko podtapiania, które sprzyja rozwojowi chorób korzeni, jak również na zboczach, niwelując niekorzystne zjawisko erozji wierzchniej warstwy gleby. Głęboszowanie umożliwia wykorzystanie składników pokarmowych wymytych do podglebia. W uprawie gleb ciężkich głęboszowanie zaleca się wykonywać co 4-5 lat, natomiast na lżejszych co 3 lub 4 lata.
Na polach zakamienionych należy stosować głębosze z automatycznym systemem zabezpieczeniem zębów typu „non stop” np. za pomocą sprężyny piórowej
Głęboszowanie polega na przeciąganiu w glebie zębów (zwanych też dłutami lub łapami) pracujących na głębokości 40-60 cm. Efektem tego jest pokruszenie twardych warstw gleby w otoczeniu śladu przejścia zęba bez jej odwracania. Dzięki temu następuje: przerwanie nieprzepuszczalnych warstw, ułatwienie dostępu powietrza, usprawnienie wsiąkania i odpływu nadmiaru wody opadowej grawitacyjnej, poprawa działania systemu drenarskiego. Głębosz wymaga dużej siły uciągu, dlatego najczęściej zaleca się głęboszować po płytkiej uprawie pożniwnej po zbożach. Głęboszowanie powinno być wykonywane, gdy gleba jest w miarę sucha, wówczas strefa spulchnienia jest najszersza, a stopień...
