Zabieg T-2 na ochronę liści
Zabieg w T-2 określane jest często jako najważniejszy, wpływający bezpośrednio na uzyskanie wysokich plonów. Ma na celu ochronę dwóch górnych liści: liścia flagowego i podflagowego, odpowiedzialnych za wytworzenie około 65% plonu.
Aby podjęta w czasie sezonu wegetacyjnego ochrona była skuteczna, należy koniecznie przestrzegać terminów aplikacji środków ochrony roślin. W przypadku ochrony zbóż ozimych przed agrofagami, także chorobami powodowanymi przez grzyby, wyróżnić można trzy główne terminy stosowania fungicydów. Jeśli prawidłowo wykonaliśmy pierwszy z nich, określany mianem zabiegu T-1 (ma on miejsce w fazie od końca krzewienia do 1.-2. kolanka), wraz z rozwojem roślin w chwili pojawienia się symptomów porażenia przez grzyby chorobotwórcze konieczne okaże się wykonanie tak zwanego zabiegu T-2. Zabieg ten uznawany jest często jako najważniejszy zabieg wpływający bezpośrednio na uzyskanie wysokich plonów. Ma na celu ochronę dwóch górnych liści: liścia flagowego i podflagowego, odpowiedzialnych (w przypadku przeprowadzenia pełnej ochrony) za wytworzenie ok. 65% plonu.
Termin na T-2
Fungicyd w terminie T-2 powinien zostać zastosowany w chwili, gdy większość liści flagowych na źdźbłach głównych jest w pełni rozwinięta. Konieczność poznania symptomów wywoływanych przez obecność sprawców chorób jest niezbędna do prawidłowego rozpoznania zagrożenia. W przeddzień obowiązywania dyrektywy unijnej wprowadzającej obowiązek uprawy roślin rolniczych zgodnie z zasadami Integrowanej Ochrony przydatna okaże się również znajomość progów szkodliwości, na podstawie których producent rolny podejmować będzie decyzję o zastosowaniu środka ochrony roślin.
Przy planowaniu zabiegu w terminie T-2 producenci rolni pamiętać muszą o ciągłych lustracjach pól, gdyż tylko w ten sposób są w stanie na czas zauważyć wzrastające zagrożenie ze strony grzybów i w odpowiednim momencie wykonać skuteczny zabieg chroniący górne liście. Brak objawów na blaszkach liściowych niestety nie zawsze oznacza brak obecności sprawców chorób. Dzięki umiejętności utajonego rozwoju (bezobjawowo) wewnątrz tkanek roślin, mogą powodować w nich straty na długo przed wystąpieniem symptomów choroby widocznych dla rolnika. Terminy bezobjawowego występowania sprawców chorób są różne i mogą trwać od kilku do kilkunastu, a niekiedy kilkudziesięciu dni – tak jest w przypadku septoriozy paskowanej liści.
Fungicydy w zabiegu T-2
W uprawie pszenicy ozimej szczególne niebezpieczeństwo niesie ze sobą wystąpienie sprawcy rdzy brunatnej, rdzy żółtej oraz septoriozy paskowanej liści. W przypadku rdzy choroba ta objawia się w postaci żółtych lub rdzawo-brunatnych poduszeczek (rdza brunatna) na blaszkach liściowych. Choroba prowadzi do zakłócenia regulacji wodnych rośliny, a co za tym idzie do zakłócenia podstawowych procesów transportu substancji odżywczych wewnątrz rośliny poprzez nadmierne parowanie. Rośliny, których blaszki liściowe pokryte są w całości poduszeczkami sprawcy rdzy żółtej lub brunatnej, szybko zasychają, wydając tym samym plon w mniejszej ilości. W przypadku sprawców chorób należących do rodziny Pucciniaceae (rdze) zalecane jest stosowanie fungicydów zawierających triazole, strobiluryny czy nowe substancje czynne z grupy karboksyamidów takie jak: boskalid, isopyrazam, fluoxypyroxad czy benzovindyflupyr.
Choroby zwalczane w terminie T-2
Sprawca septoriozy paskowanej to kolejny z grzybów, który rozwija się na roślinach już od pierwszych dni wegetacji. Niezwalczany w terminie T-1 jest o wiele trudniejszy do kontrolowania w terminie T-2. W przypadku tego sprawcy istnieje niestety ryzyko wystąpienia odporności grzyba Septoria tritici na stosowane fungicydy. Ryzyko to oczywiście można zminimalizować dzięki naprzemiennemu aplikowaniu substancji czynnych z różnych grup chemicznych oraz wprowadzaniu nowo zarejestrowanych fungicydów, które zawierają s.cz. z grup chemicznych, takich jak np. wspomniane powyżej karboksyamidy. W każdym sezonie wegetacyjnym odnotowuje się lokalne wystąpienie odporności na stosowane substancje czynne z grupy strobiluryn, dlatego chroniąc plantację, należy starać się unikać ich zbyt częstego stosowania. Aktualnie zarejestrowanych jest wiele fungicydów zarejestrowanych w uprawie pszenicy ozimej do zwalczania sprawcy septoriozy paskowanej, jednocześnie substancje czynne zawarte w fungicydach potrafią ochronić rośliny pszenicy ozimej przed wspomnianą powyżej rdzą brunatną oraz mączniakiem prawdziwym i brunatną plamistością liści (DTR). Ostatnia z wymienionych chorób może powodować straty o znaczeniu ekonomicznym i stanowić coraz większe zagrożenie dla plantacji pszenicy, pszenżyta oraz niekiedy żyta. Charakterystyczne plamy o wielkości kilku milimetrów otoczone chlorotyczną obwódką pozwalają rozpoznać zagrożenie ze strony tej choroby. Sprawcą jest grzyb Drechslera tritici repentis – stąd uproszczona nazwa choroby DTR. Podobnie jak w przypadku wcześniej opisanych chorób istnieje wiele substancji czynnych radzących sobie z obecnością tego sprawcy. Używanie w celu ochrony s.cz. z grupy triazoli pozwala skutecznie kontrolować wystąpienie brunatnej plamistości oraz jednocześnie zapewnia ochronę przed sprawcami rdzy brunatnej i żółtej.
Mączniak zawsze obecny
Mączniak prawdziwy stanowi zagrożenie dla pszenicy ozimej we wszystkich fazach rozwojowych, dlatego również w terminie T-2 należy o nim pamiętać i, o ile to możliwe, na bieżąco kontrolować jego wystąpienie w łanie zbóż. Grzyb Blumeria graminis będący sprawcą mączniaka prawdziwego potrafi się bardzo szybko rozwijać również w warunkach zmniejszonej wilgotności powietrza. Odpowiednie dobranie fungicydu ogranicza rozwój grzybów rodzaju Blumeria, nie dopuszczając jednocześnie do pokrycia blaszek liściowych przez tego sprawcę. Zasadą stosowania środków w terminie T-2 jest, aby użyty fungicyd zwalczył głównych sprawców chorób, jak również te grzyby, które w śladowych ilościach zasiedlają liść flagowy i podflagowy. Na rynku środków ochrony roślin pojawiają się nowe substancje czynne charakteryzujące się wysoką skutecznością w ograniczaniu obecności agrofagów. Warto zwrócić uwagę na wspomniane powyżej substancje z grupy SDHI, które cechują się długotrwałym działaniem oraz szerokim spektrum zwalczanych agrofagów. Zastosowanie fungicydów w ochronie liścia flagowego pozwala na utrzymanie blaszek liściowych w dobrej kondycji, a co za tym idzie prawidłowe przemieszczanie się asymilatów do kłosa i uzyskanie oczekiwanych wysokich plonów.
Tekst: dr inż. Jakub Danielewicz, Zakład Mykologii IOR-PIB w Poznaniu
Zdjęcia: Katarzyna Szulc
Sprawdź: Fungicydy dla zbóż kompleksowo ograniczające obecność chorób