Jakiś czas temu publikowaliśmy na naszym blogu tekst pod tytułem: "Uprawiamy rzepak ozimy – nawożenie przedsiewne". Wpis ten cieszył się do sporym zainteresowaniem. Czas więc na uszeregowanie i uzupełnienie informacji. Zanim zaczniecie czytać dalej, najlepiej zapoznać się z treścią powyższego tekstu. Mając już pakiet informacji na temat nawożenia, poniżej piszę o uprawie, doborze odmian, a na koniec odsyłam do tekstu "Co musisz wiedzieć o siewie rzepaku?".
Uprawa przedsiewna rzepaku
Przedplon pod rzepak ozimy musi umożliwiać staranne i terminowe przygotowanie pola do siewu. Dobór przedplonu jest szczególnie ważny na glebach lżejszych, gdyż tylko wtedy można uzyskać zadowalające plony rzepaku. Dlatego najlepszymi przedplonami są:
- wczesne i średnio wczesne odmiany grochu,
- jare mieszanki zbierane na zielonkę,
- wczesne ziemniaki uprawiane na oborniku
- i bobowate (motylkowate) drobnonasienne zaorywane po pierwszym pokosie.
Jednak najczęściej rzepak ozimy uprawiany jest w Polsce po zbożach kłosowych (w ok. 80%). Mimo, że rzepak jest tolerancyjny na uprawę po sobie, nie powinno się go uprawiać w monokulturze. Podobnie stosowanie zbyt krótkich przerw (mniejszych niż cztery lata) w uprawie na tym samym polu powoduje obniżenie plonu nasion oraz pogorszenie ich jakości. Powodem jest zwiększone zagrożenie chorobami rzepaku ze strony szkodników. Następuje też kompensacja chwastów.
Aby nie tracić cennej wilgoci, należy natychmiast po zbiorze wykonać uprawę kultywatorem ścierniskowym. Ważne jest, aby słoma, która najczęściej jest pozostawiana na polu, była podczas zbioru dokładnie pocięta i równomiernie rozrzucona. Rzepak jest wrażliwy na nadmierne zagęszczenie gleby. Dlatego należy wykonać orkę siewną na głębokość conajmniej 20 cm. Ze względu na drobne nasiona rzepaku uprawa przedsiewna powinna być bardzo staranna. Musi także umożliwiać umieszczenie nasion na jednakowej głębokości, co decyduje o równomierności wschodów rzepaku. Wierzchnia warstwa roli powinna być pulchna, a głębsza zagęszczona. Tylko w takich warunkach nasiona rzepaku mogą bez utrudnień pobierać wodę i kiełkować. Nadmierne ugniecenie gleby przed siewem w znacznym stopniu wpływa niekorzystnie na plonowanie rzepaku.
Dobór odmiany
Od liczby odmian rzepaku ozimego wpisanych do Krajowego Rejestru można dostać zawrotu głowy, gdyż jest ich ponad 130 (rok 2018), i trudno się dobrze zorientować, na które odmiany postawić. Do tego dochodzą odmiany wpisane do Wspólnotowego Katalogu Odmian Roślin Rolniczych (CCA), których materiał siewny jest oferowany na rynku. Pomocą w wyborze odmiany rzepaku ozimego są Listy Odmian Zalecanych (LOZ) do uprawy na obszarze województw, które co roku uaktualnia COBORU. Przykładowo w 2015 r. obejmowały one 41 odmian, z czego cztery to odmiany niezarejestrowane w Polsce. Większość polecanych odmian (aż 29), to odmiany mieszańcowe, które odznaczają się efektem heterozji (wybujałości mieszańców pierwszego pokolenia – F1). W 2015 r. najwięcej odmian zalecanych było do uprawy w województwie warmińskomazurskim (18), śląskim (16) oraz kujawskopomorskim (13). W czterech województwach (małopolskim, mazowieckim, podlaskim i świętokrzyskim) nie było odmian polecanych. Aktualne dane można znaleźć tutaj: lista odmian zalecanych.
Odmiany mieszańcowe odznaczają się wysokim potencjałem plonowania, ale są bardziej wymagające. Ze względu na dynamiczny wzrost jesienny nadają się do siewów opóźnionych. Charakteryzują się również silniejszym systemem korzeniowym, co sprawia, że są odporniejsze na niedobory wody w glebie. Natomiast odmiany populacyjne (liniowe) są polecane do siewów wczesnych.
Warto przypomnieć, że zgodnie z zasadami integrowanej ochrony roślin, która obowiązuje wszystkich rolników od 1 stycznia 2014 r., na polach, na których wystąpiła kiła kapusty (powiązany wpis: “Jak nie dać się kile kapustnych?”), rolnicy mają obowiązek uprawiać odmiany odporne na tę chorobę. Jednocześnie trzeba pamiętać, aby odmian tych nie wysiewać w rejonach, gdzie nie stwierdzono występowania tej choroby.
Kolejny etap, to już oczywiście siew. Więcej na jego temat we wpisie: "Co musisz wiedzieć o siewie rzepaku?".