Strip-till na problemy z wodą i strukturą gleby

Uprawa pasowa, czyli strip-till, ogranicza przesuszenie wierzchniej warstwy gleby oraz utratę wody z całej powierzchni uprawianego pola. System pozwala zaoszczędzić energię, czas i do maksimum wykorzystać pozostałości wilgoci w glebie.

Uprawa pasowa, czyli strip-till, polega na spulchnianiu wąskich pasów ziemi i pozostawianiu pomiędzy nimi pola bez uprawy. Ponadto w trakcie jednego przejazdu wykonuje się uprawę (spulchnianie), nawożenie i siew. Stąd m.in. rosnąca popularność uprawy pasowej. Technologia pozwala z jednej strony zaoszczędzić energię (paliwo, ale nie tylko), czas pracy i zasoby wody w glebie, z drugiej do maksimum wykorzystać pozostałości wilgoci. Uprawa pasowa polega bowiem na spulchnieniu jedynie wąskich pasów ziemi o szerokości ok. 10 cm (przeznaczonych pod zasiew lub sadzenie) oraz pozostawieniu pozostałej części bez uprawy. Takim działaniem nie naruszamy całości pola uprawnego, dzięki czemu ograniczamy straty wody, co należy uznać za szczególnie ważne w dobie zmian klimatu i powtarzających się posuch czy cyklicznie występującej suszy. Uprawa pasowa ogranicza przesuszenie wierzchniej warstwy gleby oraz utratę wody z całej powierzchni uprawianego pola. Z tego względu znajduje zastosowanie w trudniejszych warunkach gospodarowania, na mozaikowatych glebach, w pagórkowatym terenie, gdzie woda szybko odpływa z wierzchołków i tworzy zastoje w zagłębieniach.

Ochronna warstwa mulczu

Pozostawione w międzyrzędziach resztki pożniwne tworzą mulcz. Utrzymująca się na powierzchni gleby warstwa mulczu reguluje poziom wilgoci w glebie. Stanowi warstwę izolującą chroniącą glebę przed nadmiernym jej nagrzewaniem i parowaniem, które prowadzą do utraty cennej wody. Dzięki temu gleba dłużej zachowuje wilgoć. Jednocześnie ściernisko i rozprowadzona na powierzchni słoma są zabezpieczeniem przed spływami wody występującymi podczas intensywnych opadów deszczu. Mulcz sprawia, że po opadach woda jest szybciej odprowadzana do głębszych warstw gleby. Chroni także przed erozją wietrzną – utratą cennych cząstek ziemi podczas wiatrów, zjawiskiem, jakie często obserwujemy na odkrytym polu wiosną. Ponadto na powierzchni okrytej mulczem chwasty kiełkują mniej intensywnie, przy czym trzeba się liczyć z zachwaszczeniem pól samosiewami roślin uprawnych. Chcąc ograniczyć problem, powinniśmy właściwie układać płodozmian, uwzględniając biologię roślin oraz aktualne warunki. Jeśli jest sucho, to nasiona osypane po zbiorze wykiełkują dopiero po wymieszaniu ich z glebą przy siewie rośliny następczej. Z kolei przy okresowych opadach deszczu i wilgotnych warunkach pogodowych osypane nasiona kiełkują od razu. W takim przypadku możliwa jest szybka eliminacja samosiewów metodą mechaniczną lub chemiczną. 

Spulchnianie międzyrzędzi

Mulcz jest źródłem pokarmu dla organizmów pożytecznych, np. dżdżownic. Uprawa pasowa w porównaniu do tradycyjnej jest bardziej korzystna dla zachowania właściwej struktury gleby. Nie niszczy tak intensywnie (jedynie w pasach uprawy) kanalików napowietrzających i nawadniających glebę, wytworzonych przez dżdżownice. Jednocześnie pasy gleby, w których działają narzędzia uprawowe, szybko się nagrzewają, zapewniając odpowiednie warunki dla kiełkowania i wschodów roślin uprawnych. Głębokie spulchnianie do głębokości 30 cm sprawia, że w glebie panują dobre stosunki powietrzno-wodne. Zapewnia też korzystne okoliczności dla rozwoju systemu korzeniowego, który nie napotyka oporu i rośnie prawidłowo. Zachowanie właściwego układu wodno-powietrznego odgrywa też rolę w życiu mikrobiologicznym gleby, co przekłada się na jej właściwości.

Mulcz dobrze przygotowany 

Rola mulczu w systemie uprawy pasowej jest bardzo ważna. Już w trakcie prowadzenia łanu powinniśmy zapobiegać wyleganiu przedplonu. Następnie, uwzględniając aspekt zagospodarowania słomy, musimy zwrócić szczególną uwagę na rozmieszczenie resztek pożniwnych na całej powierzchni pola. Na etapie zbioru przedplonu winniśmy zadbać o właściwe ustawienie kombajnu, zapewniające dokładne rozdrobnienie resztek na równe, krótkie odcinki i równomierne rozrzucenie ich na polu. Stanowi to wyjściową strategię do osiągania dobrych efektów przy stosowaniu technologii strip-till.

tekst i zdjęcia Katarzyna Szulc