Pielęgnacja lucernika

Lucerna stanowi białkową paszę dla zwierząt i wykorzystywana może być jako zielonka, kiszonka i siano. Dla zbioru pełnowartościowego pokosu wymaga właściwej pielęgnacji, m.in. odchwaszczania i nawożenia.

Odchwaszczanie

Największym zagrożeniem w lucerniku są chwasty konkurujące z lucerną o najlepsze warunki do rozwoju. W roku wysiewu obserwujemy zachwaszczenie przede wszystkim gatunkami chwastów jednorocznych, natomiast w kolejnych latach użytkowania zaczynają dominować chwasty wieloletnie. Oznacza to konieczność regulacji zachwaszczenia w roku siewu i następnie w kolejnych latach, w zależności od nasilenia występowania chwastów. Dość skutecznym sposobem zwalczania chwastów w roku siewu lucerny (w czystym siewie) jest ich wykaszanie na wysokości 10-15 cm. Nie bronujemy lucernika po wschodach w roku siewu z uwagi na słabo jeszcze ukorzenione rośliny. Natomiast w następnych latach użytkowania lucernika wykonujemy bronowanie (na krzyż) wczesną wiosną i po każdym pokosie. Taki zabieg stymuluje wzrost lucerny, zwalcza niektóre chwasty i powoduje lepsze wykorzystanie stosowanych w tym czasie nawozów. Program chemicznej ochrony lucerny obejmuje tylko plantacje siane w siewie czystym. Do odchwaszczania lucerny zarejestrowanych jest kilkanaście herbicydów bazujących na kilku substancjach czynnych: aklonifen, cykloksydym, chizalofop-P etylu, kletodym, pendimetalina, propachizafop oraz mieszaniny fabryczne dimetenamid-P z pendimetaliną i bentazonu z imazamoksem. 

Ochrona przed chorobami i szkodnikami

W uprawie lucerny do najważniejszych chorób zaliczane są: askochytoza, kustrzebka, werticilioza, mączniak rzekomy. Zasadnicza ochrona przed chorobami polega na siewie materiału kwalifikowanego, zaprawionego środkiem grzybobójczym i zaszczepionego szczepionką bakteryjną. Nie stosuje się ochrony fungicydowej w trakcie wegetacji (brak zarejestrowanych preparatów). Dlatego ważna jest agrotechnika uprawy: zmianowanie, odpowiednie przygotowanie stanowiska, prawidłowe nawożenie i siew oraz odchwaszczanie. W przypadku wystąpienia mszyc, oprzędzików, zmieników, ozdobnika lucernowca czy pryszczarka lucernowca stosuje się acetamipryd.

Nawożenie lucernika

Nawożenie i wielkość dawek stosowanych w lucernę powinno się ustalać w oparciu o analizy glebowe składników pokarmowych oraz w zależności od tego, czy lucerna uprawiana jest w siewie czystym, czy w roślinę ochronną. Uprawiając lucernę w siewie czystym, najczęściej podaje się w pierwszym roku około: 20 kg N/ha, 60-100 kg P₂O₅/ha i 80-140 kg K₂0/ha. Przy siewie w roślinę ochronną stosujemy około: 60 kg N/ha, 80-120 kg P₂O₅/ha i 100-160 kg K₂0/ha. W kolejnych latach nawozimy fosforem i potasem (dawka jak przy siewie czystym) pod pierwszy i drugi pokos. Nawozy powinno się stosować jak najszybciej po zebraniu pokosu i unikać rozsiewania ich na mokre rośliny. Pogłównie można nawozić wapnem (np. dolomitem) w dawce do 2 t/ha, co jest wskazane zwłaszcza przy niedoborach tego składnika. Ponadto na glebach o średniej zasobności w magnez stosuje się do 50 kg/ha siarczanu magnezu, a przy niskiej zasobności gleby w ten pierwiastek do 100 kg/ha. Nawóz aplikujemy w 2-3 dawkach, po zbiorze kolejnych pokosów. Dla prawidłowego rozwoju roślin można nawozić mikroelementami, spośród  których ważną rolę grają m.in. bor, który odpowiedzialny jest za prawidłowy wzrost lucerny, oraz molibden – niezbędny w rozwoju bakterii brodawkowych. Składniki aplikujemy w nawozach dolistnych ok. 2 tygodni po zbiorze pokosu

Termin koszenia w zależności od przeznaczenia

Lucernę powinno się kosić przed fazą kwitnienia, aby uzyskać jak najwyższe plony, przy czym pierwsze koszenie (w roku siewu) przeprowadzamy nie wcześniej niż w pełni kwitnienia, żeby nie osłabić rozwoju systemu korzeniowego. W kolejnych latach ilość i terminy koszenia ustala się w zależności od przeznaczenia plonu. Na wysokobiałkowy susz kosimy w fazie formowania się pąków kwiatowych, z przeznaczaniem na siano, pokosy natomiast zbieramy w fazach od pełni pąkowania do początku kwitnienia.

Lucernę można spasać na bieżąco, przeznaczyć na siano lub zakisić w postaci sianokiszonki. Podczas skarmiania bezpośredniego lucerna w miarę upływu czasu traci wartość paszową, dlatego lepiej przeznaczyć ją na kiszonkę z roślin podsuszonych (do 30-35 proc. suchej masy). Podczas zakiszania wskazane jest stosowanie dodatków kiszonkarskich ułatwiających proces fermentacji mlekowej. Niezależnie od sposobu zakiszania warunkiem uzyskania dobrej jakości kiszonki jest odpowiedni okres zbioru, stopień podsuszenia, ugniecenie i szczelne jej okrycie.

Do użytkowania pastwiskowego należy przeznaczyć zasiewy lucerny w mieszankach z przewagą traw. Pasza taka zapewnia korzystny stosunek włókna do białka oraz zapobiega wzdęciom zwierząt. Jednak takie zasiewy możemy zacząć użytkować pastwiskowo dopiero w roku następnym po zasiewie. Komponenty trawiaste mieszanek powinny być dopasowane do warunków siedliskowych i wilgotnościowych.

Tekst i zdjęcia: Katarzyna Szulc