Odchwaszczanie zbóż w różnych fazach rozwojowych

W teorii zwalczanie chwastów w zbożach ozimych w okresie wiosennym należy rozpocząć jak najszybciej. W praktyce oznacza to fazę końca krzewienia lub fazę 1. kolanka zbóż. Okazuje się jednak, że okres ten można bezpiecznie „rozciągnąć” w czasie aż do fazy liścia flagowego lub nawet fazy nabrzmiewania pochwy liściowej liścia flagowego zbóż ozimych.

Wybór terminu aplikacji s.cz herbicydów jest uzależniony od trzech głównych czynników: warunków wilgotnościowo-termicznych, stanu i stopnia zachwaszczenia (faza rozwojowa gatunków dominujących i towarzyszących) oraz fazy rozwojowej i gatunku oziminy zbożowej. Na pierwszy czynnik nie mamy jak do tej pory wpływu, co do pozostałych czynników, to i owszem. Znając fazę rozwojową poszczególnych chwastów w danym gatunku (np. pszenicy ozimej) oraz jej fazę rozwojową, można precyzyjnie dobrać odpowiednią s.cz. herbicydów, które bezpiecznie i skutecznie wyeliminują występujące chwasty.

Problematyczne chwasty i dobór herbicydu 

Praktycznie dla ozimin w okresie wiosennym najbardziej problematyczne są gatunki chwastów tzw. zimujących, np. miotła zbożowa, wyczyniec polny, przytulia czepna, mak polny, chaber bławatek, bodziszek drobny, fiołek polny, samosiewy rzepaku i rumianowate (np. rumian polny, rumianek pospolity, maruna bezwonna) oraz ich odpowiedniki jare, kiełkujące właśnie w okresie wiosennym. Ponadto na plantacjach zbóż ozimych mogą się pojawić gatunki chwastów typowo jarych, takich jak: komosa biała, gorczyca polna, iglica pospolita, niezapominajka polna, rzodkiew świrzepa czy rdesty.

Dlatego w celu skutecznego ograniczenia występowania chwastów zimujących rocznych zabieg herbicydowy należy wykonać w momencie, kiedy pozwolą na to warunki wilgotnościowe. Najczęściej zbiega się to z fazą końca krzewienia (BBCH 29) do fazy 1. kolanka (BBCH 31) zbóż ozimych. Natomiast zwalczanie typowych gatunków chwastów jarych można wykonać w nieco późniejszych fazach rozwojowych zbóż ozimych. Głównie jest to faza 1.-2. kolanka (BBCH 31-32) do fazy w pełni wykształconego liścia flagowego (BBCH 39), a czasami nawet do fazy nabrzmiewania pochwy liściowej liścia flagowego (BBCH 45). 

Herbicydy w zboża ozime

Przykładowe s.cz. herbicydów, zalecane do stosowania w okresie wiosennym, w zależności od fazy rozwojowej zbóż ozimych.

Faza końca krzewienia (BBCH 29) do fazy 1. kolanka (BBCH 31)

• Fenoksaprop-P-etylu (np. Fenoxinn 110 EC, Herbos 110 EC, Monarchi 110 EC). Zwalcza jednoroczne chwasty jednoliścienne, np. wyczyńca polnego oraz w średnim stopniu miotły zbożowej w pszenicy ozimej, jęczmieniu ozimym i pszenżycie ozimym;
• klodinafop + pinoksaden (np. Traxos 50 EC). Zwalcza wyczyńca polnego oraz miotłę zbożową w pszenicy ozimej, pszenżycie ozimym i życie;
• piroksysulam (np. Nomad 75 WG). Zwalcza zarówno chwasty jednoliścienne, tj.: miotłę zbożową, wyczyńca polnego, życicę trwałą, jak i niektóre dwuliścienne, tj.: gwiazdnicę pospolitą, marunę bezwonną, przetaczniki: bluszczykowy i perski, rumian polny, samosiewy rzepaku, tasznika pospolitego. Jest polecany do ochrony plantacji pszenicy ozimej, pszenżyta ozimego i żyta,
• florasulam + piroksysulam + aminopyralid (np. Lancet Plus 125 WG). Ogranicza występowanie miotły zbożowej oraz chabra bławatka, dymnicy pospolitej, fiołków (polnego i trójbarwnego), gwiazdnicy pospolitej, komosy białej, maku polnego, maruny bezwonnej, niezapominajki polnej, poziewnika szorstkiego, przetaczników (polnego i perskiego), przytulii czepnej, rdestu powojowatego, rumianu polnego, rumianku pospolitego, samosiewów rzepaku, tasznika pospolitego i tobołków polnych. Można go stosować w pszenicy ozimej, pszenżycie ozimym i życie;
• tribenuron metylowy (np. Granstar SX 50 SG, Golden Triben 750 WG, Ranga 75 WG). Zwalcza jedynie gatunki dwuliścienne, takie jak: gwiazdnica pospolita, jasnota różowa, mak polny, maruna bezwonna, niezapominajka polna, tasznik pospolity w pszenicy ozimej, pszenżycie ozimym i życie;
• mezosulfuron metylowy + jodosulfuron metylosodowy (np. Anthology 12 OD, Aprilia 12 OD, Atlantis 12 OD). Zwalcza zarówno gatunki jednoliścienne: miotła zbożowa, owies głuchy, stokłosa żytnia, wyczyniec polny, jak i dwuliścienne: gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, komosa biała, maruna bezwonna, niezapominajka polna, rumian polny, samosiewy rzepaku, tasznik pospolity, tobołki polne, w pszenicy ozimej, pszenżycie ozimym i życie.

Faza końca krzewienia (BBCH 29) do fazy 2.-3. kolanka (BBCH 32-33)

• Fluroksypyr (np. Starane 333 EC). Ogranicza tylko gatunki dwuliścienne, takie jak: bieluń dziędzierzawa, gwiazdnica pospolita, koniczyna biała, niezapominajka polna, przytulia czepna, poziewnik szorstki, rdest powojowy, rdest ptasi, szczawie w pszenicy ozimej, pszenżycie ozimym, jęczmieniu ozimym i życie;
• 2,4-D + florasulam (np. Diablo 306 SL, Mustang 306 SE). Zwalcza jedynie chwasty dwuliścienne, takie jak: chaber bławatek, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, jasnota różowa, komosa biała, mak polny, maruna bezwonna, niezapominajka polna, przytulia czepna, psianka czarna, rdesty (kolankowy, powojowy), rumian polny, samosiewy rzepaku, stulicha psia, szarłat szorstki, tasznik pospolity i tobołki polne. Może być stosowany w pszenicy ozimej, pszenżycie ozimym, jęczmieniu ozimym i życie;
• 2,4-D 2-EHE + aminopyralid + florasulam (np. Kantor Forte 195 SE, Mustang Forte 195 SE). Zwalczane chwasty to chaber bławatek, fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa przed kwitnieniem, komosa biała, mak polny, maruna bezwonna, niezapominajka polna, ostrożeń polny, przytulia czepna, rdest powojowy, rumian polny, samosiewy rzepaku, tasznik pospolity i tobołki polne. Może być stosowany w pszenicy ozimej, pszenżycie ozimym i życie;
• mezosulfuron metylowy + tienkarbazon metylu + jodosulfuron metylosodowy (np. Atlantis Star). Zwalcza chwasty jednoliścienne, takie jak: miotła zbożowa, wiechlina roczna, owies głuchy, stokłosa dachowa, życica trwała i wielokwiatowa, wyczyniec polny oraz chwasty dwuliścienne, np. chaber bławatek, fiołek polny, jasnota purpurowa i różowa, bodziszek kosmaty i porozcinany, gwiazdnica pospolita, mak polny, maruna bezwonna, niezapominajka polna, przetaczniki (perski i bluszczykowy), przytulia czepna, rumian polny, rumianek pospolity, samosiewy rzepaku, tasznik pospolity i tobołki polne. Może być stosowany w pszenicy ozimej, pszenżycie ozimym i życie;
• aminopyralid + florasulam (np. Dragon NT 450 WG). Zwalczane chwasty to chaber bławatek, fiołek polny, gwiazdnica pospolita, komosa biała, mak polny, maruna bezwonna, niezapominajka polna, ostrożeń polny, przytulia czepna, rdestówka powojowata, samosiewy rzepaku, stulicha psia, tasznik pospolity, tobołki polne. Jest wykorzystywany do ochrony plantacji pszenicy ozimej, pszenżyta ozimego i żyta;
• amidosulfuron (np. Faraon 75 WG, Grodyl 75 WG). Zwalcza gatunki dwuliścienne, takie jak: gwiazdnica pospolita, kurzyślad polny, maruna bezwonna, poziewnik szorstki, przytulia czepna, rdest powojowaty, rumian polny, samosiewy rzepaku, tasznik pospolity, tobołki polne, żółtlica drobnokwiatowa, w pszenicy ozimej, pszenżycie ozimym, jęczmieniu ozimym i życie;
• pinoksaden + piroksysulam (np. Avoxa 50 EC). Zwalcza gatunki jednoliścienne, takie jak: miotła zbożowa, wyczyniec polny, życice (trwała, wielokwiatowa), stokłosa płonna oraz chwasty dwuliścienne, takie jak: fiołek polny, gwiazdnica pospolita, maruna bezwonna, jasnota purpurowa, przetacznik bluszczykowy, przytulia czepna, rumianek pospolity, tasznik pospolity. Jest polecany do ochrony plantacji pszenicy ozimej, pszenżyta ozimego i żyta;
• pinoksaden + florasulam (np. Axial Komplett, Axial One 50 EC). Zwalcza zarówno chwasty jednoliścienne: miotła zbożowa, owies głuchy, wyczyniec polny, jak i dwuliścienne: chaber bławatek, gwiazdnica pospolita, mak polny, maruna bezwonna, niezapominajka polna, przytulia czepna, rdest ptasi, rumianek pospolity, samosiewy rzepaku, tasznik pospolity, tobołki polne. Może być stosowany w pszenicy ozimej, pszenżycie ozimym, jęczmieniu ozimym i życie;
• florasulam + halauksyfen metylu + piroksulam (np. Rexade). Ogranicza występowanie miotły zbożowej oraz owsa głuchego, a ponadto zwalcza szeroki wachlarz chwastów dwuliściennych, takie jak: dymnica pospolita, fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, komosa biała, mak polny, maruna bezwonna, niezapominajka polna, rumian polny, przetacznik perski, przytulia czepna, rdest kolankowy, rdestówka powojowata, samosiewy rzepaku, tasznik pospolity, tobołki polne. Stosuje się go w pszenicy ozimej, pszenżycie ozimym i życie;
• metsulfuron metylu (np. Coma 20 WG, Winnetou 20 WG). Ogranicza jedynie chwasty dwuliścienne, takie jak fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnota różowa, komosa biała, mak polny, maruna bezwonna, rdest plamisty, rumian polny, tasznik pospolity, w pszenicy ozimej i pszenżycie ozimym.

Faza końca krzewienia (BBCH 29) do fazy pojawienia się liścia flagowego (BBCH 37)

• Pinoksaden (np. Axel-R 50 EC, Pinoxy 50 EC). Zwalcza jedynie miotłę zbożową i wyczyńca polnego w pszenicy ozimej, pszenżycie ozimym, jęczmieniu ozimym i życie;
• tritosulfuron (np. Alladyn 71,4 WG). Zwalcza jedynie gatunki dwuliścienne, takie jak: gwiazdnica pospolita, jasnota różowa, maruna bezwonna, tobołki polne, w pszenicy ozimej, jęczmieniu ozimym i pszenżycie ozimym.

Faza końca krzewienia (BBCH 29) do fazy końca strzelania w źdźbło / w pełni wykształcony liść flagowy (BBCH 39)

• tribenuron metylowy (np. Assynt 500 SG, Shlem). Zwalcza tylko gatunki dwuliścienne, takie jak: chaber bławatek, gwiazdnica pospolita, mak polny, maruna bezwonna, niezapominajka polna, w pszenicy ozimej i jęczmieniu ozimym. Natomiast herbicydy Bazoka 750 WG, Coalicion 750 WG,Exanimo 750 WG zwalczają takie gatunki jak: gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, mak polny, tasznik pospolity, w pszenicy ozimej, pszenżycie ozimym, jęczmieniu ozimym i życie;
• tifensulfuron metylu + tribenuron metylu (np. Hadden 550 WG, Nautius WG, Pygmee 550 WG). Zwalcza miotłę zbożową oraz chwasty dwuliścienne, takie jak: chaber bławatek, przytulia czepna, jasnota różowa, maruna bezwonna, mak polny, gwiazdnica pospolita, przetacznik bluszczykowy i perski, niezapominajka polna, tasznik pospolity, w pszenicy ozimej i pszenżycie ozimym;
• metsulfuron metylu + tribenuron metylu (np. Blusky 500 WG, TrimetGuard). Zwalcza następujące gatunki dwuliścienne: fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnota różowa, maruna bezwonna, niezapominajka polna, rumianek pospolity, ostróżeczka polna, samosiewy rzepaku, tasznik pospolity, tobołki polne, w pszenicy ozimej, jęczmieniu ozimym, pszenżycie ozimym i życie;
• bensulfuron metylowy + metsulfuron metylowy (np. Loop, Xanadu). Zwalcza gatunki dwuliścienne, takie jak: fiołek polny, gwiazdnica pospolita, maruna bezwonna, rdestówka powojowata, tasznik pospolity, w pszenicy ozimej, jęczmieniu ozimym, pszenżycie ozimym i życie;
• fluroksypyr meptylu + chlopyralid + MCPA (np. Kinvara). Ogranicza takie gatunki jak: chaber bławatek, gwiazdnica pospolita, komosa biała, maruna bezwonna, mniszek lekarski, ostrożeń polny, powój polny, przetacznik polny, przytulia czepna, rdest plamisty, rdestówka powojowata, rumianek pospolity, samosiewy rzepaku, tasznik pospolity. Może być stosowany w pszenicy ozimej, pszenżycie ozimym i życie.

Faza końca krzewienia (BBCH 29) do fazy nabrzmiewania pochwy liściowej liścia flagowego (BBCH 45)

• halauksyfen metylu + fluroksypyr meptylu (np. Pixxaro). Służy do zwalczania jedynie chwastów dwuliściennych, takich jak: dymnica pospolita, jasnota purpurowa, bodziszek drobny i porozcinany, przytulia czepna, chaber bławatek, gwiazdnica pospolita, mak polny, tasznik pospolity. Może być stosowany w pszenicy ozimej, jęczmieniu ozimym, pszenżycie ozimy i życie.

Tekst: dr inż. Tomasz R. Sekutowski, IUNG – PIB w Puławach, Zakład Herbologii i Technik Uprawy Roli we Wrocławiu

Zdjęcia: Katarzyna Szulc