Niszczenie naci ziemniaka
Niszczenie naci ziemniaka przyspiesza dojrzałość fizjologiczną bulw ziemniaka i umożliwia szybsze oraz łatwiejsze przeprowadzenie zbioru. Jednocześnie zabieg jest ostatnim na polu, w którym stosuje się ochronę przed zarazą ziemniaka.
Zabieg niszczenia naci przyspiesza dojrzałość fizjologiczną bulw ziemniaka, umożliwia szybsze oraz łatwiejsze przeprowadzenie zbioru. Jest jednocześnie ostatnim zabiegiem przed kopaniem bulw, w którym zwalcza się zarazę ziemniaka. Faza początku starzenia się roślin (BBCH 90), czyli gdy liście dolnych partii żółkną, owoce (jagoda) marszczą się i zmieniają kolor, intensywny wzrost roślin wyhamowuje, a bulwy osiągają największą masę, oznacza odpowiedni moment na zabieg. Każdorazowo termin niszczenia naci powinien być dostosowany do stanu plantacji, prowadzonej technologii uprawy, wcześniejszej ochrony chemicznej oraz grupy wczesności odmian i panujących warunków agrometeorologicznych w danym roku.
Sposoby niszczenia naci ziemniaka
- Metoda mechaniczna – polega na niszczeniu naci przy pomocy rozdrabniacza łęcin. Stosowana w wilgotnych warunkach może się przyczynić do porażenia bulw zarazą ziemniaka.
- Metoda chemiczno-mechaniczna – najpierw przeprowadza się zbieg chemicznego opryskiwania naci, następnie ok. 2-3 tygodni później niszczy mechanicznie pozostałe na polu łęty i chwasty.
- Metoda mechaniczno-chemiczna – w 1.-2. dobie od mechanicznego niszczenia naci przystępuje się do zabiegu desykacji. Wykonuje się ją w zabiegu dzielonym, zwłaszcza w bujnych plantacjach, aby uzyskać oczekiwany efekt. Przy ostatnim opryskiwaniu dla pełniejszej ochrony przed zarazą ziemniaka można dodać fungicyd.
- Metoda chemiczna polega na desykacji części zielonych. Zabieg przeprowadza się 7-14 dni przed kopaniem bulw. Dla odmian wcześniejszych czas od desykacji do zbioru powinien być krótszy, a dla późniejszych – dłuższy. Metoda chemiczna znajduje zastosowanie zwłaszcza w latach intensywnego porażenia ziemniaka przez zarazę ziemniaka oraz w warunkach sprzyjających rozwojowi choroby, tj. w okresach dużych opadów deszczu, wysokiej wilgotności oraz umiarkowanej temperatury.
Środki do desykacji naci
- Glufosynat amonu działa wgłębnie na opryskane części rośliny i rozprowadzany jest wewnątrz liści. Powoduje zahamowanie przebiegu fotosyntezy, w wyniku czego rośliny żółkną, więdną i usychają. O glufosynat amonu oparty jest preparat Basta 150 SL. Na plantacjach nasiennych zalecany jest przy wykorzystaniu metody mechaniczno-chemicznej, gdzie po upływie 24 godz. od mechanicznego niszczenia naci (ściąć na wysokość 10-20 cm) stosuje się preparat w redliny w dawce 3 l/ha. Preparat niszczy chwasty i jednocześnie ogranicza porażanie bulw zarazą ziemniaka, przyspieszając ich dojrzewanie.
- Karfentrazon etylu jest inhibitorem enzymu procesu fotosyntezy i zwiększa nadwrażliwość roślin na światło. Tę cechę substancji wykorzystano do osiągnięcia efektu desykacji w preparacie kontaktowym Spotlight Plus 060 EO zalecanym w plantacje ziemniaka jadalnego i przemysłowego. Stosuje się go w fazie starzenia się roślin ziemniaka (BBCH 90), około 2-3 tygodni przed przewidywanym (fizjologicznym) terminem zbioru ziemniaków w ilości 1 l/ha. Preparat można podać dwukrotnie w dawce dzielonej, aplikując odpowiednio 0,7 l/ha i 0,3 l/ha (odstęp między zabiegami 5-7 dni). Stosując środek w dawkach dzielonych, działa się m.in. przeciwwirusowo, dlatego wówczas należy odnieść się do letniego oblotu mszyc, po którym (7-14 dni) przeprowadza się zabieg.
Jednocześnie brać trzeba pod uwagę, że termin likwidacji naci jest różny i zależy od wczesności odmian na polu. Dla odmian wczesnych właściwy termin aplikacji przypada w III dekadzie lipca, około 60 dni po wschodach roślin ziemniaka. Dla średnio wczesnych w I dekadzie sierpnia, około 70 dni po wschodach roślin ziemniaka, natomiast dla odmian późnych w I lub II dekadzie sierpnia, około 80 dni po wschodach. Zabieg preparatem Spotlight Plus 060 EO także chroni przed rozprzestrzenianiem się zarazy ziemniaka do bulw. Ich kopanie należy przeprowadzić w okresie 14 dni od zastosowania środka.
- Kwas nonanowy w kontakcie z roślinami opryskanymi powoduje ich deformację, następnie zahamowanie wzrostu i zamieranie, czyli niszczy zielone, nadziemne części roślin. W plantacjach ziemniaka jadalnego, przemysłowego i nasiennego na bazie tej substancji użyć można preparaty Beloukha 680 EC i Randil Fast 680 EC. Oba działają desykująco. Stosuje się je w mechaniczno-chemicznej metodzie niszczenia naci. Oba zalecane są w dawce 16 l/ha. Zabieg opryskiwania wykonuje się po 24-48 godzinach od mechanicznego niszczenia naci ziemniaka (BBCH 81-91), podczas słonecznej i bezdeszczowej pogody (taka aura przyspiesza działanie środka). Zabieg przeprowadza się przy pełnym turgorze roślin (na obeschnięte rośliny lub we wczesnych godzinach rannych, kiedy nie występuje już rosa).
Glifosat powszechnie wykorzystywany do dosuszania rzepaku, zbóż oraz bobowatych nie może być stosowany do desykacji naci ziemniaka. W plantacjach dosuszanych glifosatem obserwuje się pozostałości substancji w bulwach i ich nienaturalny rozwój, ponadto zahamowanie wzrostu po wysadzeniu i jednocześnie wyrastanie wielu kiełków z jednego oczka.
Desykacja z fungicydem
Niszczenie naci przed zbiorem z wykorzystaniem środków chemicznych, czyli desykację traktuje się jako ostatni zabieg walki z zarazą ziemniaka. Stosując zabieg w dawkach dzielonych, dla lepszej ochrony bulw przed zarazą ziemniaka zaleca się dodanie fungicydu w ilości ½ lub pełnej dawki na ha. Należy sięgać po preparaty, które posiadają właściwości antysporulacyjne (hamowanie zarodnikowania).Według Euroblight wysoką efektywność w działaniu antysporulacyjnym wykazują przykładowo: fluopikolid + propamocarb-HCI (np. Infinito 687,5 SC), dimetomorf + fluazynam (np. Banjo Forte 400 SC), cymoksanil + propamokarb (np. Axidor, Proxanil), mandipropamid + cymoksanil (Carial Flex), mandipropamid (np. Revus 250 SC), oksatiapiprolina (Zorvec Entecta). Ponadto amisulbrom + mankozeb (np. Leimay 200 SC, Sanbite), benalaksyl-M + mankozeb (np. Fantic M WP), mankozeb + metalaksyl-M (np. Ridomil Gold Ppite 67,8 WG, Rubikon 67,8 WG), dimetomorf + mankozeb (np. Acrobat MZ 69 WG, Delphin 69 WG).
K. Szulc