Nawożenie rzepaku mikroelementami odgrywa istotną rolę w powodzeniu uprawy tego gatunku. Mikroelementy będące aktywatorami szeregu enzymów uczestniczą w przebiegu wielu reakcji biochemicznych w roślinie. Wpływają również na zwiększenie efektywności wykorzystania makroelementów z nawozów mineralnych.

Istotnym mikroelementem w żywieniu rzepaku jest bor. Pierwiastek ten wpływa na rozwój systemu korzeniowego rzepaku oraz przeciwdziała powstaniu zgorzeli rdzenia korzeniowego i stożka wzrostu. Bor zwiększa odporność roślin na choroby, m.in. dzięki lepszej odporności mechanicznej ścian komórkowych. Przygotowuje rzepak do spoczynku zimowego, poprzez zagęszczenie soków komórkowych. Niedobór tego pierwiastka w okresie jesiennym wiąże się ze słabszym rozwojem części podziemnych rzepaku. Ograniczenie rozwoju systemu korzeniowego roślin przekłada się w konsekwencji na uzyskanie niższego plonu. Dochodzi do charakterystycznego wytworzenia pustej przestrzeni (tzw. kawerny) w korzeniu rośliny, co widoczne jest w okresie późnej jesieni bądź też wczesnej wiosny.

Bor – nie może go zabraknąć

Bor wpływa korzystnie na proces kwitnienia oraz zawiązywania i wykształcania nasion. Pierwiastek ten reguluje gospodarkę wapniową w roślinie oraz poprawia efektywność nawożenia rzepaku azotem, fosforem, potasem i magnezem. Dodatkowo reguluje gospodarkę wodną roślin oraz wpływa na proces transpiracji i oddychania. 

Niedobór tego składnika na rzepaku ujawnia się przede wszystkim w latach suchych, przy okresowych brakach wody glebowej, co związane jest ze zmniejszeniem ilości boru dostępnego dla roślin. Objawami niedoboru tego pierwiastka są: zasychanie i zniekształcanie liści, zamieranie pąka wierzchołkowego – zgorzel oraz zasychanie i opadanie pąków, kwiatów i łuszczyn, które rozpoczyna się zamieraniem szypułek. Blaszka liściowa przebarwia się na kolor czerwonofioletowy i jest łyżeczkowato podwinięta ku dołowi. W okresach intensywnego wzrostu roślin przy niedoborze boru dochodzi do pękania łodyg i słabego zawiązywania łuszczyn, a to z kolei do obniżenia plonu użytkowego rzepaku.

Cenny molibden

Ważnym mikroelementem w uprawie rzepaku jest molibden. Pierwiastek ten wpływa na wysokość plonu oraz parametry jakościowe rzepaku, w efekcie zwiększenia jego odporności na choroby czy niedobory wody. Stanowiąc składnik reduktazy azotanowej, reguluje gospodarkę azotową roślin oraz uczestniczy w redukcji azotanów, dzięki czemu ogranicza ich ilość w plonie użytkowym. Wpływa na detoksykację nadmiaru siarczanów w roślinach oraz poprawia żywotność pyłku. Molibden zwiększa odporność rzepaku na suszę i niskie temperatury. Przy niedoborze tego mikroskładnika dochodzi do zaburzeń we wzroście rzepaku, pomimo dobrego zaopatrzenia roślin w azot. Niedobór molibdenu objawia się bieleniem głównych nerwów liściowych i pękaniem blaszki liściowej, która wygina się łyżeczkowato ku górze.

Mangan, cynk i miedź

Mikroelementami istotnymi w uprawie rzepaku są: mangan, cynk i miedź. Mangan bierze udział w procesie fotosyntezy, gdyż odpowiada za syntezę chlorofilu. Uczestniczy w procesie oddychania roślin oraz stymuluje wzrost nowych komórek. Pierwiastek ten bierze udział we włączaniu azotu w związki białkowe oraz w syntezie cukrów, zwiększając tym samym odporność rzepaku na przemarzanie. Wpływa na rozwój systemu korzeniowego roślin, poprzez wpływ na rozwój korzeni bocznych. W okresie jesiennej wegetacji rzepaku obniża zawartości auksyn w roślinach, w ten sposób ograniczając wzrost roślin i przyczyniając się do ich lepszego przygotowania do okresu zimowego. W przypadku niedoboru manganu dochodzi do spadku ogólnej kondycji roślin. Następuje również zmniejszenie ilości łuszczyn oraz zawartości tłuszczu w nasionach rzepaku. W uprawie rzepaku cynk wpływa na prawidłowe zawiązywanie kwiatów i łuszczyn przez roślinę, a miedź zwiększa plonowanie oraz zawartość tłuszczu w nasionach.

Wiosenne dokarmianie mikroelementami

Ważnym aspektem prawidłowo prowadzonej profilaktyki mikroelementowej jest dostosowanie dokarmiania pozakorzeniowego do zapotrzebowania rzepaku na mikroskładniki. W okresie wiosennym, charakteryzującym się intensywnym wzrostem rzepaku, dokarmianie mikroelementami należy przeprowadzić dwukrotnie. 

Pierwszy zabieg dokarmiania pozakorzeniowego zalecany jest w przedziale od fazy rozety liściowej do fazy formowania pędu głównego. Zabieg drugi należy wykonać w fazie pąkowania roślin. Istotnym elementem prawidłowo przeprowadzonego dokarmiania pozakorzeniowego roślin jest dobór preparatu oraz forma występowania mikroskładników. Należy pamiętać, że formy chelatowe charakteryzują się dobrą rozpuszczalnością i dużą dostępnością dla roślin. Cząsteczki chelatów są obojętne chemicznie, w związku z tym nie ulegają one uwstecznieniu w tkankach przewodzących liścia. Roślina ma możliwość pobierania mikroskładnika zarówno w postaci uwolnionego jonu, jak i w formie chelatu. Jednakże formy chelatowe działają efektywnie w wyższych temperaturach niż formy siarczanowe mikroelementów. Stąd też w okresie wczesnowiosennym zalecane jest stosowanie mikroelementów w formie soli (siarczanów), zaś w późniejszym okresie – w formie łatwo pobieranych przez roślinę chelatów.

Polecamy także: czy możliwe jest skuteczne zwalczenie chwastów dwuliściennych w rzepaku ozimym wiosną?

dr hab. Marzena S. Brodowska