Nawożenie kukurydzy

W uprawie kukurydzy składniki pokarmowe można dostarczać zarówno w postaci nawozów mineralnych, jak i naturalnych. Dawki zastosowanych w okresie wiosennym nawozów mineralnych zależą od wcześniejszej aplikacji nawozów naturalnych, rodzaju gleby i jej żyzności oraz przewidywanego plonu ziarna czy spodziewanego plonu suchej masy w przypadku uprawy kukurydzy na kiszonkę.

Nawozy naturalne stanowią ważny czynnik plonotwórczy, szczególnie na glebach lekkich kompleksu żytniego słabego, gdyż uprawa kukurydzy prowadzi do znacznych ubytków materii organicznej w glebie. Regularna aplikacja nawozów naturalnych przyczynia się nie tylko do poprawy właściwości gleby, ale również umożliwia uzupełnienie strat materii organicznej. Prowadzi to do zwiększenia zasobności gleby w składniki mineralne oraz wzrostu ilości korzystnej mikroflory glebowej. Stosowanie nawozów naturalnych wpływa również na zwiększenie zdolności gleby do magazynowania wody, co jest bardzo ważne w okresach suszy.

Nawozy naturalne pod kukurydzę

W uprawie kukurydzy korzystnie jest zastosować obornik w okresie jesiennym przed orką przedzimową. W przypadku kukurydzy kiszonkowej, która jest uprawiana w plonie wtórnym, może być on stosowany przed orką siewną wykonaną pod międzyplon w dawce 20-30 t/ha. Dobrym źródłem składników pokarmowych w uprawie kukurydzy jest również gnojowica, którą najlepiej użyć w okresie jesiennym, z kolei na glebach lżejszych w okresie wczesnowiosennym w dawkach od 80 do 100 m³/ha. Warto dodać, że jesienią stosuje się wyższe dawki, a na przedwiośniu – niższe. Należy pamiętać, że przy jesiennej aplikacji nawozów naturalnych w okresie wiosennym składniki mineralne należy uzupełnić w ilości 50% całkowitych zalecanych dawek azotu, fosforu i potasu.

Nawożenie kukurydzy azotem 

Ważnym składnikiem plonotwórczym w uprawie kukurydzy jest azot. W uprawie kukurydzy na ziarno dawki azotu wynoszą od 100 kg N/ha na glebach lekkich, mało zasobnych (przy przewidywanym plonie 4-5 t/ha) do 160 kg N/ha na glebach ciężkich, żyznych zasobnych przy zakładanym plonie 8-10 t/ha. Z kolei w uprawie kukurydzy na kiszonkę dawki tego składnika powinny wynosić od 100 kg N/ha na glebach lekkich, mało zasobnych (przy przewidywanym plonie 10-12 t/ha) do 180 kg N/ha na glebach ciężkich, żyznych zasobnych przy zakładanym plonie 16-18 t/ha.

Kukurydza charakteryzuje się wolnym tempem wzrostu, zwłaszcza w początkowych fazach rozwojowych, dlatego też zaleca się stosowanie nawozów azotowych wolniej działających, które zawierają w swoim składzie formę amonową oraz amidową azotu. Zaleca się aplikację azotu w dwóch dawkach, przy czym od 50 do 70% jego całkowitej dawki należy wnieść przed siewem roślin, zaś pozostałą część zastosować w fazie 4-6 liści, tak by rośliny mogły korzystać z tego nawozu w późniejszych fazach rozwojowych. Zwłaszcza że intensywne pobieranie tego składnika przez kukurydzę rozpoczyna się na kilka dni przed kwitnieniem wiech i wzrasta aż do dojrzewania roślin. Od kwitnienia do pełnej dojrzałości kukurydza pobiera ponad połowę całej zalecanej dawki azotu, przy czym pobieranie tego makroskładnika zależy od temperatury i ulega osłabieniu w temperaturze poniżej 5°C, co może prowadzić do zahamowania rozwoju roślin w początkowym okresie wzrostu.

Siarka i potas w kukurydzę

Efektywne wykorzystanie azotu przez rośliny w znacznym stopniu uzależnione jest od optymalnego zaopatrzenia roślin w siarkę, której kukurydza pobiera średnio 30-40 kg/ha. W uprawie kukurydzy bez nawożenia organicznego należy zastosować siarkę w ilości 1/5-1/8 zalecanej dawki azotu.

Kukurydza wykazuje wysokie potrzeby pokarmowe w stosunku do potasu, którego najintensywniejsze pobieranie przypada na okres kwitnienia, po czym stopniowo maleje. W uprawie tej rośliny na ziarno dawki potasu wynoszą od 60 kg K₂O/ha na glebach ciężkich, żyznych zasobnych (przy przewidywanym plonie 4-5 t/ha) do 120 kg K₂O/ha na glebach lekkich, mało zasobnych, przy zakładanym plonie 6-7 t/ha. Natomiast w uprawie kukurydzy na kiszonkę dawki potasu wahają się w przedziale od 80 kg K₂O/ha na glebach ciężkich, żyznych zasobnych (przy przewidywanym plonie 10-12 t/ha) do 160 kg K₂O/ha na glebach lekkich, mało zasobnych, przy zakładanym plonie 16-18 t/ha. Potas wpływa na proces fotosyntezy i transport asymilatów, jak również zwiększa odporność kukurydzy na stresy abiotyczne i biotyczne. Przy niedoborze tego składnika następuje zahamowanie wzrostu, słabe wypełnienie ziarna, jak również zwiększa się skłonność roślin do wylegania, szczególnie przy intensywnym nawożeniu azotowym.

Nawożenie fosforem kukurydzy

Kukurydza charakteryzuje się mniejszym zapotrzebowaniem na fosfor w stosunku do azotu i potasu. Wpływa on korzystnie na rozwój systemu korzeniowego, wykształcenie ziarna i dojrzewanie roślin. W okresie wiosennym często występuje ograniczenie pobierania fosforu przez rośliny, co związane jest z niską temperaturą gleby, gdyż w czasie wschodów oraz w początkowym okresie rozwoju kukurydzy temperatura gleby wynosi poniżej 12°C.

W uprawie kukurydzy na ziarno dawki fosforu wynoszą od 40 kg P₂O₅/ha na glebach ciężkich, żyznych zasobnych (przy przewidywanym plonie 4-5 t/ha) do 100 kg P₂O₅/ha na glebach lekkich, mało zasobnych, przy zakładanym plonie 6-7 t/ha oraz na glebach średnich, średnio zasobnych (przy przewidywanym plonie 8-10 t/ha). Z kolei w uprawie kukurydzy na kiszonkę dawki fosforu powinny wynosić od 30 kg P₂O₅/ha na glebach ciężkich, żyznych zasobnych (przy przewidywanym plonie 10-12 t/ha) do 130 kg P₂O₅/ha na glebach lekkich, mało zasobnych, przy zakładanym plonie 16-18 t/ha.

Fosfor, podobnie jak potas, należy w całości zastosować przed siewem roślin. W przypadku aplikacji nawozów wieloskładnikowych, ze względu na prawie 3-krotnie większe pobranie potasu w stosunku do fosforu, należy aplikować nawóz o szerszym stosunku P:K, na przykład 1:3 do 1:2,7. Przy jesiennej aplikacji obornika, zwłaszcza bydlęcego, stanowiącego bogate źródło potasu, można przed siewem roślin aplikować nawóz wieloskładnikowy o węższym stosunku P:K, a mianowicie 1:1,5.

Magnez, wapń i mikroelementy w kukurydzę 

W uprawie kukurydzy nie należy również zapominać o zaopatrzeniu roślin w magnez i wapń, a także niezbędne mikroelementy, takie jak cynk, mangan, bor i miedź. Magnez i wapń należy dostarczać roślinom doglebowo w okresie jesiennym lub wiosennym, z kolei mikroskładniki można aplikować w nawożeniu startowym podczas siewu kukurydzy, względnie zaleca się stosować je dolistnie, najczęściej w fazie 6-8 liści. Przy okazji wapnowania gleb można zastosować nawożenie regenerujące, stosując między innymi wapno magnezowe. Z kolei nawożenie podstawowe, zwłaszcza wykonane w okresie wiosennym, należy wnosić z wykorzystaniem nawozów szybkodziałających, które zawierają składnik rozpuszczalny w wodzie, np. z wykorzystaniem kizerytu stanowiącego poza magnezem źródło siarki.

Kukurydza na każdą tonę ziarna z odpowiedną ilością słomy pobiera 10 kg MgO i 10 kg CaO oraz 85 g cynku, 110 g manganu, 11 g boru i 14 g miedzi. Z kolei z plonem 10 t zielonki roślina ta pobiera około 12 kg MgO i 20 kg CaO, a także 150 g cynku i 150 g manganu oraz 17 g boru i 13 g miedzi. Przy braku nawożenia organicznego w okresie jesiennym wiosenne nawożenie magnezem powinno stanowić 75-100% potrzeb pokarmowych roślin. Na glebach o niskiej zasobności w przyswajalne formy magnezu należy zwiększyć nawożenie tym składnikiem w celu dodatkowego podniesienia zasobności gleby do poziomu średniego Z kolei na glebach charakteryzujących się bardzo wysoką lub wysoką zasobnością w magnez można zrezygnować z nawożenia doglebowego tym składnikiem, względnie znacznie go ograniczyć, a wykonać tylko dokarmianie dolistne magnezem.

W uprawie kukurydzy magnez wpływa na proces kwitnienia i zapylania, stąd też w warunkach jego niedoboru następuje ograniczenie zawiązywania kolb oraz pogorszenia ich zaziarnienia. Cynk z kolei wpływa na rozwój systemu korzeniowego, jak również stymuluje pobieranie i fizjologiczną aktywność azotu. Przedłuża także żywotność pyłku, sprzyja nalewaniu ziarna oraz chroni kukurydzę przed suszą i sprzyja jej regeneracji po ustąpieniu warunków stresowych. Natomiast bor odpowiada za zawiązki kolb, wpływa na prawidłowe zapylenie i wypełnienie kolb ziarnem, a także zwiększa sztywność łodyg, ograniczając wyleganie i chroni rośliny przed szkodnikami. Miedź z kolei przyspiesza termin zbioru kukurydzy oraz poprawia wydajność i jakość ziarna.

Tekst: dr hab. Marzena S. Brodowska, prof. UPL

Zdjęcia: Katarzyna Szulc