Chcąc dobrze dobrać nawożenie kukurydzy należy rozpocząć od doboru stanowiska glebowego.

Kukurydza nie lubi gleb podmokłych, zimnych, bardzo ciężkich, ilastych i suchych. Stanowisko pod kukurydzę powinno zawierać jak najwięcej próchnicy i co najmniej średnią zasobność przyswajalnych form fosforu, potasu i magnezu. Bardzo ważne jest, aby pamiętać o uregulowanym odczynie gleby, powyżej pH 5,5. 

Z racji tego, że kukurydza jest rośliną dużą i ma bardzo wysoki potencjał plonowania na każdą 1t, wyprodukowanego ziarna, oraz odpowiednią ilość słomy kukurydza przeciętnie pobiera: około 30 kg N, 12-15 kg P2O5, 30 kg K2O, 10 kg CaO, 10 kg MgO, 4 kg S oraz spore ilości niewielkie ilości Mn, Zn, Cu, B i Mo, Cu.

Pierwiastkami wykazującymi najsilniejsze działanie plonotwórcze jest azot i potas, które decydują również o zawartości skrobi i włókna surowego oraz tłuszczu w ziarnie. Fosfor i potas wpływają na tolerancję roślin na stres termiczny i niedobór wody oraz na skład aminokwasowy białek.

Kukurydza jak wszystkie rośliny siewne rośnie przechodząc z fazy ziarniaka w fazę młodego systemu korzeniowego i następnie pędu. Jak każda roślina uprawna miewa problemy z niedoborami składników pokarmowych. Jeśli te niedobory są widoczne już gołym okiem musimy wiedzieć, że wraz z symptomami niedoborów zaczął się już spadek plonowania tej uprawy.

Nawożenie pola

W początkowej fazie występują stosunkowo częste problemy z pobieraniem i przyswajaniem fosforu. Objawia się to pojawiającymi się na liściach sino-fioletowymi przebarwieniami. Stan taki pogłębia też chłodna pogoda, która a Polsce dosyć często występuje w kwietniu i maju (szczególnie na początku maja). W temperaturze poniżej 12 ᵒC pobieranie fosforu przez rośliny jest ograniczone. Brak tlenu w glebie spowodowany np. wymokliskami też utrudnia pobieranie fosforu z gleby. Efektem końcowym jest silna redukcja wielkości kolb. Fosfor w dużej mierze odpowiada za tempo rozwoju systemu korzeniowego i właściwe zaziarnienie kolb oraz ich wielkość. Jego obecność jest niezbędna w czasie, gdy roślina przestaje korzystać z substancji zapasowych zgromadzonych w ziarniaku, a wykształcający się system korzeniowy młodego organizmu rozpoczyna pobieranie składników odżywczych i wody z podłoża. Optymalne zaopatrzenie roślin w fosfor w tym krytycznym okresie zapewnia prawidłowy rozwój młodych korzeni. Ma to miejsce w fazie 6-8 liści kiedy to „kodowana” jest wielkość kolb” 

Kolejnym składnikiem jest potas, który jest ważny w całym okresie wegetacji. Jego rola polega przede wszystkim na kontroli gospodarki wodnej i azotowej rośliny. Pamiętajmy, że o ilości pobranego azotu decyduje ilość dostępnego potasu. Zawsze powinno być więcej potasu niż azotu. W przypadku niedoborów na liściach pomiędzy nerwami a krawędziami pojawiają się żółto-brązowe paski i plamy. Przy większym nasileniu paski i plamy przechodzą już w silne nekrozy. Następne objawy niedoborów będą widoczne już na kolbach. Takie kolby są małe, szpiczaste a ziarno w końcówkach kolb jest bardzo słabo wypełnione.

Azot, który jest uważany za najbardziej plonotwórczy składnik ma również swoje symptomy niedoborów. Jest on odpowiedzialny za wzrost, wydajność i jakość ziarna oraz lepsze zawiązywanie kolb. Początkowo rośliny są jasnozielone, mają zahamowany wzrost, stają się karłowate. Następnie na najstarszych liściach pojawiają się żółte przebarwienia a następnie nekrozy końcówek liści. W kolbach niedobór azotu to redukcja ich wielkości, a także ich niepełne wypełnienie.

Bardzo ważnym składnikiem jest Magnez. Częstym czynnikiem ograniczającym plonowanie w jest obniżenie odporności roślin na stres termiczny. Możemy łagodzić lub całkowicie zapobiec dużym różnicom w plonach kukurydzy. Takim czynnikiem wpływającym na zwiększenie odporności na wysokie temperatury i tym samym zwiększającym stabilność plonowania jest dobre zaopatrzenie roślin w magnez. Pierwszym symptomem jego niedoboru jest między nerwowa chloroza na starszych liściach, a w dalszym postępującym niedoborze będą pokazywały się żółte paski z czerwonymi odcieniami. Kolby w roślinach z niedoborem tego pierwiastka są słabiej wykształcone oraz charakteryzują się dużo słabszym zaziarnieniem.

Wapń jest ważnym składnikiem w uprawie, ale w kukurydzy jego niedobór jest bardzo rzadko spotykany. Niemniej jednak warto wiedzieć, że jego niedobór powoduje, że na czubkach liści pojawiają się jasnozielone lub białawe plamy, oraz smugowate uszkodzenia. Wapń w glebie wpływa na efektywność pobierania przez rośliny makroskładników i większości mikroskładników. W przypadku azotu, zwiększa jego przyswajalność w formie amonowej.

Aby azot był efektywnie wykorzystany niezbędna jest do tego siarka. Rośliny pobierają siarkę przez cały okres wegetacji, a najintensywniej w stadium kwitnienia. To m.in od dobrego zaopatrzenia roślin w siarkę zależy efektywność nawożenia azotem. Jej niedobory objawiają się skarłowaceniem roślin oraz chlorozami między nerwami liści. Liście stają się zielono żółte, a wzdłuż krawędzi mają brązowy pasek. Efekt końcowy to zahamowany wzrost, rośliny karłowe a kolby są małe, słabo wykształcone i słabiej wypełnione.

W kukurydzy najważniejszymi mikroskładnikami są cynk i bor, ale nie możemy zapominać o miedzi, manganie, molibdenie, żelazie.

Cynk bierze udział we wszystkich głównych funkcjach w roślinie w syntezie auksyn i wzroście systemu korzeniowego. Objawami niedoboru cynku są białe pasy wzdłuż nerwu głównego oraz żółte lub białe zabarwienia całej powierzchni najmłodszych liści. W późniejszych fazach rozwojowych obserwuje się nekrozy na starszych liściach. Roślina z rozbudowanym systemem korzeniowym pobierze więcej wody i składników pokarmowych, będzie bardziej odporna na suszę i choroby. Cynk działa plonotwórczo również w kolejnych krytycznych dla kukurydzy fazach - w okresie kwitnienia i dojrzewania.

Bor, który jest ulubionym mikroskładnikiem rzepaku jest również potrzebny kukurydzy. W przypadku jego niedoboru na liściach mogą pojawiać się żółte lub białe plamy a przy większych niedoborach pojawią się woskowe, brązowe smugi. Wzrost i rozwój rośliny z niedoborem boru jest zahamowany i często wiąże się to ze skróceniem międzywęźli. Bor jest odpowiedzialny za pylenie w kukurydzy więc jego niedobór w późniejszych fazach wpływa na słabe zapylenie a co za tym idzie słabe zaziarnienie w kolbach. Jego niedobory to zaburzenie gospodarki wodnej a co za tym idzie możliwość zahamowania przemieszczania składników w górne części rośliny.

Podobnymi do niedoborów azotu i siarki, czyli żółtymi przebarwieniami na młodych liściach w okolicach ich nerwów jest kolejny składnik jakim jest miedź. Jej niedobory są rzadko spotykane, ale w sporadycznych przypadkach mogą wystąpić. Miedź jest aktywatorem wielu enzymów oraz uczestniczy w syntezie chlorofilu i procesach fotosyntezy.

Żelazo uczestniczy w procesie fotosyntezy i oddychania. Pełni ważną rolę w metabolizmie azotowym roślin, uczestnicząc w redukcji azotanów i wiązaniu azotu atmosferycznego. Bierze również udział w metabolizmie kwasów nukleinowych. W przypadku niedoborów żelaza następuje zahamowanie wzrostu oraz martwica krawędzi i czubków liści. W postępujących niedoborach na krawędziach liści pojawiają się nekrozy.

Młode rośliny z nawozem

Mangan to kolejny składnik, którego kukurydzy nie powinno zabraknąć. Jest składnikiem wielu enzymów oraz produktów przemiany materii, niezbędny dla produkcji chlorofilu i w procesie fotosyntezy, redukcji azotanów i tworzeniu aminokwasów. Podnosi odporność roślin na choroby a jego dostępność spada wraz z wzrostem wartości pH, susza i nadmierne napowietrzenie powodują unieruchomienie manganu, dlatego dolistne zastosowanie działa bezpośrednio i pewnie.

Molibden odgrywa także ważną rolę w przemianach fosforu. Jego niedobór powoduje nagromadzenie w roślinach mineralnych form tego składnika, który w normalnych warunkach powinien być wbudowany w struktury organiczne. Dobre zaopatrzenie roślin w molibden wywiera też korzystny wpływ na proces fotosyntezy, w tym tworzenie chlorofilu, co skutkuje m.in. zwiększeniem odporności roślin na patogeny chorób grzybowych i bakteryjnych oraz niedobory wody (suszę).

Jest wiele technik nawożenia kukurydzy a im więcej osób piszących opracowania tym więcej tych technologii się pojawia. Najważniejsze czynniki, którymi należy się sugerować to:

1. Zasobność gleby w składniki pokarmowe (rzetelne badania gleby to podstawa do doboru technologii nawożenia). Przy znajomości wyników glebowych dobór nawozów pod kątem ilości składników pokarmowych pamiętając, że kukurydza na 1t plonu ziarna potrzebuje: około 30 kg N, 12-15 kg P2O5, 30 kg K2O, 10 kg CaO, 10 kg MgO, 4 kg S a także niewielkie ilości mikroelementów tj. Zn, Cu, B i Mo, Cu, Mn.
2. Fosfor, Potas, Magnez, Wapń, Siarka i część azotu podajemy bezwzględnie przedsiewnie lub ostatecznie w trakcie siewu.
3. Azot – zależnie od prognoz pogody można stosować jednorazowo przedsiewnie lub podzielić dawkę na przedsiewną ok 60% N i posiewnie ok 40%N. Jeśli zapowiadany jest rok suchy a na kilka dni przed siewem już robi się sucho zaleca się 100% dawkę azotu zastosować przedsiewnie.

Można ją dodatkowo zabezpieczyć „Stabilizatorem Azotu N-Lock” Zabezpieczy on dla państwa azot przed nitryfikacją i wymywaniem na kilka tygodni. W latach suchych odnotowano zwyżkę plonu o 7% po zastosowaniu azotu + N-Lock vs. sam azot. 

1. Mikroelementy uzupełniamy dolistnie. Najlepsze efekty dała metoda 2 zabiegowa, gdzie podano mikroelementy pomiędzy 4-5 liściem a następnie pomiędzy 7-8 liściem.

Tylko dobrze dobrana metodologia nawożenia może dać wysokie efekty plonotwórcze a także pozwoli dobrać system najmniej generujący koszty. Zanim podejmiecie państwo decyzję o zakupie nawozów należy dobrze przemyśleć technikę nawożenia jaką będą chcieli państwo zastosować.

Objawy niedoboru składników pokarmowych na liściach

1. Zdrowy liść. Zdrowe liście, dobrze zaopatrzone w składniki pokarmowe, są błyszczące i mają soczystą, ciemnozieloną barwę.

2. Niedobór fosforu. Niedobór fosforu, objawia się purpurowo-czerwonymi przebarwieniami brzegów liści, postępującymi ku środkowi. Wyrażnie widoczne na młodych roślinach.

3. Niedobór potasu. Na niedobór potasu wskazuje żółknięcie lub zasychanie szczytów i brzegów liści, szczególnie w dolnych partiach rośliny.

4. Niedobór azotu. Niedobór azotu można rozpoznać po żółknięciu liści, początkowo od szczytu, następnie wzdłuż nerwu głównego.

5. Niedobór magnezu. Na niewystarczające zaopatrzenie w magnez wskazują żółto-białe przebarwienia wzdłuż nerwów lub często występujące widoczne czerwone przebarwienia na dolnej stronie liści niżej położonych.

6. Susza. Susza powoduje szaro-zielone przebarwienia liści, a następnie ich zwijanie się, nawet do średnicy ołówka, aż do ich zamierania.

7. Grzyby. Choroby grzybowe (np. Helmitosporium) rozpoczynają się jako małe żółtawe plamki, które mogą rozprzestrzeniać się nawet na całe liście.

8. Uszkodzenia chemiczne. Preparaty chemiczne mogą powodować „przypalenia”, szczególnie szczytów i brzegów liści oraz innych miejsc, do których dotarł preparat. Dotyczy to także uszkodzeń nawozami dolistnymi – tkanka obumiera, a liście stają się białe.

9. Niedobór żelaza. Objawia się żółknięciem i zahamowaniem wzrostu młodych liści, a na ich powierzchni pojawiają się jasnozielone i żołte paski pomiędzy nerwami. Głównie ten problem dotyczy wapiennych gleb oraz mokrych, zimnych i słabo napowietrzonych gleb.

10. Niedobór cynku. Można go rozpoznać poprzez pojawiające się blade i jasnozielone pasy w połowie odległości od nerwu głównego, otoczone zielonymi obramówkami. Węzły są rozmieszczone bliżej siebie niż w przypadku zdrowej rośliny (miedzywęźla są krótsze). Poważny niedobór można rozpoznać poprzez szersze pasma bladej tkanki, więdniecie oraz zamieranie liści.

11. Niedobór siarki. Objawia się szczególnie na młodych roślinach kukurydzy i na najmłodszych liściach poprzez ogólne żółknięcie liści. Niedobór siarki jest podobny do niedoboru azotu. Niedobór tego pierwiastka może powodować zahamowanie lub opóźnienie wzrostu roślin. Najczęściej pojawia się na kwaśnych i piaszczystych glebach, a także na zimnych i suchych glebach wiosną.

12. Niedobór manganu. Objawy niedoboru manganu nie są oczywiste. Nowo powstałe liście są oliwkowozielone i mogą stać się lekko poderwane. W przypadku znacznego niedoboru manganu liście stają się wydłużone z białymi smugami, które stają się brązowe w centrum i odpadają. Niedobór tego pierwiastka zazwyczaj pojawia się na glebach o wysokim pH, piaszczystych, bogatych w materię organiczną oraz glebach torfowych i murszowych.

Objawy niedoboru składników pokarmowych na korzeniach

1. Zdrowe korzenie. Głębokie, odpowiednio rozwinięte korzenie zdrowej i dobrze plonującej rośliny w pełni wykorzystują całą przestrzeń w glebie.

2. Niedobór fosforu. Niedobór fosforu, zwłaszcza w rozwoju początkowym rośliny, przyczynia się do rozwinięcia płytkiego i słabo rozgałęzionego systemu korzeniowego.

3. Drutowce. Drutowce niszczą korzenie, zjadając drobne korzonki i drążąc kanały w grubszych korzeniach.

4. Podcięte korzenie. Podcięcie korzeni następuje, gdy noże opielacza prowadzone są zbyt głęboko i zbyt blisko korzeni.

5. Ubicie podglebia. Złe zdrenowanie pola oraz ubite podglebie prowadzą do powstania płaskiego i płytkiego systemu korzeniowego, co zmniejsza wytrzymałość rośliny na suszę. Przy silnych wiatrach rośliny mogą być nawet wyrwane.

6. Kwaśna gleba. Zbyt kwaśne gleby można rozpoznać po tym, że dolna część korzeni przebarwia się i silnie rozgałęzia. Szczególnie jest to widoczne na korzeniach przybyszowych, wyrastających z 3. lub 4. węzła (kolanka).

7. Uszkodzenia chemiczne. Uszkodzenia chemiczne mogą powodować zniekształcenia korzeni (np. skręcenia, zakrzywienia, zrosty).