Formulacje środków ochrony roślin – ABC form użytkowych 

Formulacja, czyli forma użytkowa środka ochrony roślin, decyduje o sposobie wykorzystania preparatu, jego trwałości, skuteczności, bezpieczeństwie stosowania, wpływa również na cenę. Ma znaczenie podczas przygotowania cieczy roboczej, zwłaszcza przy sporządzaniu mieszanin zbiornikowych

Formulacja (forma użytkowa) jest fizyczną postacią środka ochrony roślin, tj. substancji czynnych oraz towarzyszących stabilizatorów, nośników. Uzyskiwana jest w procesie technologicznym podczas tworzenia preparatu. Forma użytkowa sprawia, że kombinacja różnych składników wykorzystanych w preparacie nadaje się do użycia zgodnie z przeznaczeniem. Informacja o formulacji środka ochrony roślin znajduje się w etykiecie produktu. Można ją odczytać z nazwy handlowej preparatu, gdzie zakodowana jest w skrócie literowym np.: Mustang Forte 195 SE, Vydate 10 G.

Środki ochrony roślin dostępne są w formie płynnej, stałej oraz gazowej. Każda z formulacji ma zarówno swoje zalety, jak i wady.

Formulacje płynne

Preparaty w formulacji płynnej nie wymagają długiego mieszania. Podczas przygotowania cieczy użytkowej nie pylą, nie tworzą też grudek i zbryleń. Odznaczają się wysoką skutecznością biologiczną. Są łatwo absorbowane przez skórę do wnętrza organizmu, co z jednej strony wpływa na ich skuteczność, z drugiej stanowi zagrożenie dla operatora, gdy preparat zanieczyści skórę. Niedokładnie wymieszane mogą być źródłem objawów fitotoksyczności u roślin, zwłaszcza przy użyciu w wyższych temperaturach. Będące w ich składzie łatwopalne rozpuszczalniki zwiększają ryzyko pożarów, np. podczas przechowywania w nieodpowiednich warunkach. 

Formulacje stałe środków ochrony roślin

Formy proszkowe są łatwe w stosowaniu i przechowywaniu. W porównaniu do ciekłych postaci trudniej przedostają się przez skórę do wnętrza organizmu i cechują się mniejszym ryzykiem występowania fitotoksyczności oraz niższym kosztem produkcji. Pylą podczas przygotowania cieczy roboczej – ich mieszaniny mogą prowadzić do zatykania rozpylaczy i przewodów w aparaturze, dlatego muszą być często mieszane. 

Formulacje granulowane są łatwe do stosowania i przechowywania, nie pylą lub pylenie jest niewielkie, co ma wpływ na ich cenę. Niektóre granulaty mogą trudniej się rozpuszczać. Są słabo absorbowane przez skórę w porównaniu do formulacji ciekłych, przez co ten sposób kontaktu nie stanowi większego zagrożenia dla użytkownika. Natomiast przypadkowo rozsypane granule są niebezpieczne dla zwierząt (np. formulacja GR).

Oznaczenia form użytkowych środków ochrony roślin 

Praktyka rolnicza wykorzystuje około połowy środków ochrony roślin. Prezentujemy wykaz formulacji środków występujących na rynku. 

Zaprawy nasienne

CF – zawiesina kapsuł do bezpośredniego stosowania lub po rozcieńczeniu wodą;

DS – proszek do bezpośredniego stosowania na sucho;

ES – emulsja do bezpośredniego stosowania lub po rozcieńczeniu wodą;

FS – płynny koncentrat do bezpośredniego stosowania lub po rozcieńczeniu wodą;

GF – żel do bezpośredniego stosowania;

LS – roztwór do bezpośredniego stosowania lub po rozcieńczeniu wodą;

SS – proszek rozpuszczalny w wodzie;

WS – proszek do sporządzania zawiesiny w formie papki.

Forma płynna

CS – zawiesina kapsuł w cieczy do stosowania po rozcieńczeniu wodą;

DC – koncentrat dyspergujący do stosowania po rozcieńczeniu wodą;

EC – koncentrat do sporządzania emulsji wodnej do stosowania po rozcieńczeniu wodą;

EO – emulsja, woda w oleju do stosowania po rozcieńczeniu wodą;

EW – emulsja, olej w wodzie do stosowania po rozcieńczeniu wodą;

ME – mikroemulsja – ciekła, klarowna forma użytkowa zawierająca olej i wodę, przeznaczona do stosowania bezpośrednio lub po rozcieńczeniu wodą;

GL – żel do sporządzania emulsji wodnej, do stosowania po rozcieńczeniu wodą;

HN – koncentrat do zamgławiania na gorąco bezpośrednio lub po uprzednim rozcieńczeniu;

KN – koncentrat do zamgławiania na zimno bezpośrednio lub po uprzednim rozcieńczeniu;

OD – koncentrat w formie zawiesiny olejowej do stosowania po rozcieńczeniu wodą;

OF – koncentrat zawiesinowy rozcieńczony olejem do stosowania po rozcieńczeniu rozpuszczalnikiem organicznym;

SC – koncentrat stężonej zawiesiny do stosowania po rozcieńczeniu wodą;

SE – zawiesino-emulsja do stosowania po rozcieńczeniu wodą;

SL – koncentrat do stosowania po rozcieńczeniu wodą;

ZC – mieszanina form CS i SC do rozcieńczania wodą;

ZE – mieszanina form CS i SE do rozcieńczania wodą;

ZW – mieszanina form CS i EW do rozcieńczania wodą.

Forma stała

EG – granule do sporządzania emulsji wodnej;

SG – granule rozpuszczalne w wodzie;

SP – proszek rozpuszczalny w wodzie;

WG – granulat do sporządzania zawiesiny wodnej;

WP – proszek do sporządzania zawiesiny wodnej.

Środki gotowe do stosowania

AE – dyspenser aerozolowy umieszczony w pojemniku, na ogół uwalniany rozpylaczem w formie kropli po uprzednim otwarciu zaworu;

AL – ciecz do bezpośredniego użycia w postaci nierozcieńczonej (nie jest opisana specyficznym kodem);

AP – proszek do bezpośredniego stosowania, który nie jest opisany specyficznym kodem;

FK – świeca dymna,

FU – łatwopalny generator dymu, na ogół w postaci stałej, uwalniający substancję czynną po zapaleniu, łatwo się rozprzestrzenia (forma użytkowa łatwopalna, na ogół w postaci stałej);

FR – pręt dymny;

FW – pastylka emitująca dym;

GB – przynęta granulowana na szkodniki;

GE – produkt wytwarzający gaz w wyniku reakcji chemicznej;

HN – koncentrat do zamgławiania na gorąco bezpośrednio lub po rozcieńczeniu;

KN – koncentrat do zamgławiania na zimno bezpośrednio lub po rozcieńczeniu;

ME – mikroemulsja do stosowania bezpośrednio lub po rozcieńczeniu wodą (ciekła, klarowna, zawierająca olej i wodę);

SD – koncentrat zawiesinowy do bezpośredniego stosowania.

XX – inne – wszystkie formy użytkowe niemające jeszcze oznaczeń kodowych.

Kolejność dodawania formulacji

1. Zawiesiny (WP, WG, SC);

2. Emulsje (EC, EW, SE);

3. Roztwory (SL, SP, SG). 

Forma użytkowych środków ochrony roślin ma znaczenie podczas przygotowania cieczy roboczej, w szczególności mieszanin zbiornikowych. Podczas ich sporządzania powinno się zachować ww. kolejność dodawania form użytkowych środków ochrony roślin, co zapobiega zbrylaniu się środków i powstawaniu niejednorodnej cieczy roboczej.

Tekst i zdjęcia: Katarzyna Szulc