Dokarmianie rzepaku i zbóż mikroelementami jesienią
W okresie jesiennym rośliny przygotowują się do spoczynku zimowego, w związku z czym ważne jest ich odpowiednie przygotowanie do niekorzystnych warunków panujących w tym czasie. Trzeba zapewnić im niezbędne makro- i mikroelementy.
Wskazane jest prawidłowe zaopatrzenie roślin zarówno w niezbędne makroelementy, takie jak fosfor i potas, jak również mikroelementy, w tym mangan, cynk i miedź w przypadku zbóż oraz bor, molibden i mangan – w przypadku rzepaku ozimego. Odpowiednie zaopatrzenie roślin w mikroelementy w okresie jesiennej wegetacji wpływa na rozwój systemu korzeniowego, co zwiększa pobieranie wody i składników mineralnych, na poprawę wzrostu roślin, a także polepszenie ich zimotrwałości i ograniczenie występowania chorób.
Jesienne dokarmianie zbóż
Bardzo dużą wrażliwością na niedobór miedzi charakteryzuje się pszenica, owies i jęczmień. Pszenica i jęczmień dodatkowo wykazują wrażliwość na deficyt cynku. Cynk jest również bardzo ważny w uprawie kukurydzy. Na deficyt manganu szczególną wrażliwość ujawnia natomiast owies. Dokarmianie pozakorzeniowe zbóż mikroelementami należy przeprowadzić przy temperaturze przynajmniej 6°C, a niekiedy 10°C. Wyższa temperatura panująca w okresie wykonywania zabiegu dokarmiania dolistnego umożliwia zwiększenie jego efektywności oraz lepsze pobieranie mikroelementów przez rośliny. Zalecane jest przeprowadzanie zabiegu dokarmiania pozakorzeniowego na 2-3 tygodnie przed zakończeniem okresu jesiennej wegetacji roślin.
Mangan ważny dla zbóż
W uprawie zbóż mangan pośrednio wpływa na rozwój systemu korzeniowego roślin, poprzez zwiększenie pobierania fosforu. Dodatkowo stymuluje krzewienie zbóż oraz zwiększa zimotrwałość roślin, jak również wpływa na poprawę ich zdrowotności. W okresie jesiennym bardzo ważne jest właściwe rozkrzewienie zbóż, ponieważ im wcześniej wytworzą one źdźbło, tym będą miały większe szanse na wydanie zadowalającego plonu w postaci kłosa wypełnionego w pełni ziarnami. Wytworzone w okresie jesiennym zawiązki przyszłych kłosów dodatkowo mają mniejszą podatność na redukcję oraz są silniejsze niż źdźbła, które powstały wiosną. Mangan podany roślinom we wczesnych fazach rozwojowych wzmaga zabiegi regulacji pokroju zbóż. Dobre zaopatrzenie zbóż w mangan wpływa na tworzenie flawonoidów, które odgrywają istotną rolę w ich ochronie przed chorobami grzybowymi bądź insektami. Mangan oddziałuje również toksycznie na patogeny, które mogą się pojawić na powierzchni korzeni zbóż. Poza tym pierwiastek ten kontroluje metabolizm azotowy w roślinie oraz poprawia pobieranie składników pokarmowych przez zboża w ich wczesnych fazach rozwojowych.
Cynk i miedź dla zbóż
Cynk zwiększa odporność zbóż na choroby, suszę czy niską temperaturę panującą w okresie jesienno-zimowym. Pierwiastek ten wpływa również na metabolizm azotowy, stymulując procesy fizjologiczne zwiększające efektywność wykorzystania azotu przez rośliny. Cynk bierze udział w metabolizmie cukrów i związków fosforowych oraz w syntezie chlorofilu, a wraz z miedzią uczestniczy w stabilizacji chloroplastów. Z kolei miedź stymuluje rozwój systemu korzeniowego i krzewienie roślin, a także wpływa na poprawę ich zdrowotności i zwiększa ich odporność na wyleganie. Rośliny optymalnie zaopatrzone w miedź wytwarzają więcej kłosków, a także gromadzą więcej azotu w ziarnie, co wpływa na zwiększenie jego jakości technologicznej.
Podstawowe mikroelementy w rzepaku
Rzepak z mikroelementów pobiera najwięcej manganu, dość dużo cynku i boru oraz znacznie mniej miedzi, a najmniej molibdenu. Zastosowane w okresie jesiennej wegetacji mikroelementy, będące aktywatorami wielu enzymów, uczestniczą w przebiegu większości reakcji biochemicznych zachodzących w roślinie, a także zwiększają efektywność wykorzystania makroskładników z nawozów mineralnych.
W uprawie rzepaku ozimego zaleca się stosowanie mikroelementów w okresie jesiennym, szczególnie boru, manganu i molibdenu. Zabieg ten wykonany w fazie 5. – 6. liścia warunkuje prawidłowy rozwój roślin, a także wpływa na ich lepsze przezimowanie. W okresie jesiennym bor wpływa na prawidłowe wykształcenie i rozwój systemu korzeniowego rzepaku, przeciwdziałając powstaniu zgorzeli rdzenia korzeniowego i stożka wzrostu, jak również przygotowuje roślinę do okresu spoczynku zimowego. Przy niedoborze tego mikroskładnika dochodzi do ograniczenia rozwoju części podziemnych rzepaku, co widoczne jest w postaci pustych przestrzeni w korzeniach roślin, obserwowanych na rzepaku w okresie późnej jesieni bądź wczesnej wiosny. Bor zwiększa również odporność mechaniczną ścian komórkowych, a także odporność rzepaku na choroby. Poprawia efektywność nawożenia rzepaku azotem, fosforem, potasem i magnezem, a także reguluje gospodarkę wapniem.
Mangan i molibden niezbędne w rzepaku
W okresie jesiennej wegetacji mangan prowadzi do spadku zawartości auksyn w roślinach, co ogranicza wzrost roślin i wpływa na ich lepsze przygotowanie do spoczynku zimowego. Niedobór manganu w tym czasie prowadzi do zmniejszenia ogólnej kondycji roślin. Zastosowanie tego pierwiastka jesienią zwiększa odporność rzepaku na przemarzanie, gdyż uczestniczy on w syntezie cukrów w roślinie. Mangan bierze również udział w fotosyntezie i oddychaniu roślin oraz pośrednio stymuluje rozwój systemu korzeniowego, a także wpływa na włączanie azotu w związki białkowe.
Aplikacja molibdenu w okresie jesiennej wegetacji rzepaku ozimego zwiększa mrozoodporność roślin. Pierwiastek ten, podobnie jak mangan, wpływa na prawidłową gospodarkę azotową w roślinie oraz zwiększa odporność rzepaku na suszę i niskie temperatury występujące w okresie jesiennej wegetacji. Uczestniczy również w redukcji azotanów, zmniejszając ich ilość w rzepaku. W uprawie rzepaku ważną rolę odgrywa też cynk. Zastosowanie tego mikroskładnika w okresie jesiennym wpływa na syntezę lignin, które biorą udział w budowie ściany komórkowej, zwiększając odporność roślin na wyleganie i ataki patogenów.
dr hab. Marzena S. Brodowska, prof. UPL