Dalszy rozwój rolnictwa jest ukierunkowany na rolnictwo regeneracyjne. Obecna degradacja różnorodności biologicznej i żyzności gleby doprowadziła do wzrostu liczby wyzwań na arenie międzynarodowej, do odwrócenia kierunku funkcjonowania globalnego rolnictwa, od podejść degeneracyjnych do regeneracyjnych. Rolnictwo regeneracyjne to system zasad i praktyk, który generuje produkty rolne, sekwestruje węgiel i zwiększa różnorodność biologiczną w skali gospodarstwa.

Ważnymi czynnikami związanymi z rolnictwem regeneracyjnym są:

• minimalizowanie lub unikanie uprawy roli,
• eliminowanie gołej gleby,
• uprawianie różnych gatunków roślin,
• przenikanie wody,
• integracja zwierząt gospodarskich i operacje przycinania.

Rolnictwo regeneracyjne

Niektóre systemy rolnictwa traktują priorytetowo również minimalizację pestycydów i nawozów sztucznych. System regeneracyjny obejmuje rolnictwo konserwujące, produkcję ekologiczną i wypas. Mowa również o uprawie drzew: uprawy rolno-leśne, w tym międzyplonowanie drzew, wielopłaszczyznowe agroleśnictwo i permakultura (samoregulujące się systemy rolnicze), a także lasy pastwiskowe. Systemy wypasu wielopłaszczyznowego, to praktyka integrowania drzew, pasz i wypasania udomowionych zwierząt we wzajemnie korzystny sposób.

Prowadzone są badania w kierunku identyfikacji wpływu tych systemów na produkcję żywności, sekwestrację dwutlenku węgla i na zwiększenie różnorodności biologicznej, w celu ustalenia ich obecnego zasięgu oraz aby wyjaśnić, w jaki sposób można je skalować. Możliwości rolnictwa regeneracyjnego występują w globalnym kontekście ograniczonej powierzchni gruntów, rosnącej populacji ludzi i zapotrzebowania na żywność, a także w kontekście potrzeby ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i zwiększenia różnorodności biologicznej. Pisałem o tym więcej w poprzedni artykule „Czy uprawa bezorkowa jest ekologiczna?”. Panuje zgoda, że rzeczywiste nienaruszone ekosystemy o wysokiej różnorodności biologicznej należy chronić przed ekspansją rolnictwa. Istnieje również zgoda, że pożądane jest ograniczenie marnotrawstwa i ograniczenie konsumpcji produktów zwierzęcych w przeliczeniu na mieszkańca. Podczas gdy niektórzy przeciwstawiają stanowiska w kwestii „oszczędzania gruntów” i „dzielenia” gruntów, istnieje coraz pełniejszy konsensus, że zwiększenie różnorodności biologicznej skorzysta na podejściu do oszczędzania gruntów w różnych skalach.

Korzyści dla wszystkich

Zróżnicowane systemy rolnictwa regeneracyjnego mogą przynieść korzyści środowiskowe pod względem potencjału plonotwórczego gleby oraz nadziemnego składowania dwutlenku węgla i zwiększonej różnorodności biologicznej w gospodarstwach. Ich wpływ na plony, przychody i koszty produkcji zależą od sytuacji wyjściowej i konkretnego systemu. W wielu sytuacjach rolnictwo konserwujące może utrzymać plony i prowadzić do obniżenia kosztów produkcji. Dodanie ulepszaczy organicznych do upraw, które nie otrzymują nawozu, może zwiększyć plony.

Chociaż certyfikowana produkcja ekologiczna ogólnie zmniejsza plony upraw i zwierząt gospodarskich w porównaniu z dobrze zarządzaną produkcją nieekologiczną, zabezpieczenie premii ekologicznej zazwyczaj prowadzi do większej rentowności. Wpływ systemów rolno-leśnych na produkcję żywności jest ściśle związany z gęstością drzew i tym, czy drzewa dostarczają również paszę i żywność.

Systemy regeneracyjne są już stosowane na dużych obszarach, a ich zasięg rośnie. Obecnie szacowane obszary globalne i roczne tempo rozwoju rolnictwa konserwującego wynosi 180 Mha + 11 Mha/rok, certyfikowanej produkcji ekologicznej – 12 Mha + 1 Mha/rok, certyfikowanych użytków zielonych – 48 Mha + 5,2 Mha/rok, upraw drzew – 158 Mha + 2,4 Mha/rok i agroleśnictwa – 324 Mha + 2,6 Mha/rok. Szacuje się, że uprawy drzew, użytków zielonych i upraw ekologicznych systemów, do których należą również uprawy rolniczo-leśne, są obecnie prowadzone na obszarze 689 Mha, co stanowi 15% w skali globalnej, a przewiduje się, że w 2050 r. będą wynosiły 1426 Mha.

Dalszy rozwój rolnictwa regeneracyjnego może być wspierany przez działania na skalę międzynarodową, krajową i lokalną z udziałem decydentów, rolników, badaczy, konsumentów i osób zaangażowanych w łańcuch żywnościowy.

4 na 1000

Ważne są inicjatywy polityczne, takie jak „4 na 1000”. Inicjatywa „4 na 1000” promuje innowacyjny model łagodzenia zmian klimatu przez roczny wzrost zawartości węgla organicznego w glebie o 0,4% w górnej warstwie gleby rolniczej (30–40 cm). Inicjatywa „4 na 1000” ma zatem na celu zwiększenie ilości materii organicznej w glebie i sekwestracji węgla przez wdrożenie praktyk rolniczych dostosowanych do lokalnych warunków środowiskowych, społecznych i ekonomicznych. Mowa o agroekologii, leśnictwie, rolnictwie związanych z ochroną przyrody lub zarządzanie krajobrazem. Konieczne są również procesy ukierunkowane na konsumentów, takie jak ciągła ekspansja certyfikowanego rolnictwa ekologicznego, która obejmuje premię cenową pochodzącą od konsumenta. Istnieje wiele regeneracyjnych systemów rolniczych, które są opłacalne, pochłaniają dwutlenek węgla i zwiększają różnorodność biologiczną. Globalnie takie systemy są coraz powszechniej stosowane.