Cynk w kukurydzę – i co jeszcze?

W uprawie kukurydzy najważniejszym mikroelementem jest cynk, a w następnej kolejności bor, mangan, żelazo, miedź i molibden. W praktyce rolniczej w uprawie tej rośliny wymagane jest przede wszystkim dostarczenie cynku, a w przypadku gleb o niskiej naturalnej zasobności w bor – również tego mikroskładnika. Pozostałe mikroelementy zalecane są w uprawie kukurydzy zwłaszcza przy ich niskiej dostępności z gleby.

Mikroelementy odgrywają zasadniczą rolę we wzroście i rozwoju kukurydzy, wpływając tym samym na uzyskane plony. Żelazo, miedź, mangan i cynk uczestniczą w procesie fotosyntezy roślin. Mangan, miedź, cynk i molibden mają swój wkład w gospodarkę azotową roślin, cynk, mangan, miedź i bor oddziałują na hormony roślinne, a żelazo, mangan, miedź i bor zwiększają odporność roślin na choroby.

Rola cynku w roślinie

Cynk odgrywa istotną rolę już od początku wegetacji kukurydzy, wpływając między innymi na rozwój systemu korzeniowego. Dlatego też tak ważne jest właściwe zaopatrzenie roślin w ten mikroskładnik pokarmowy już we wczesnych fazach rozwojowych. Cynk stymuluje pobieranie oraz fizjologiczną aktywność azotu, bowiem w wyniku wzrostu aktywności auksyn pierwiastek zwiększa wchłanianie azotu przez kukurydzę, co skutkuje zwiększeniem liczby ziarniaków w kolbie. W późniejszych fazach rozwojowych cynk wpływa korzystnie na wiązanie przez rośliny dwutlenku węgla. Zwiększone pobieranie dwutlenku węgla przez kukurydzę w fazie nalewania ziarna skutkuje zwiększeniem ich masy. Cynk oddziałuje również na przedłużenie żywotności pyłku, chroni kukurydzę przed suszą oraz sprzyja jej regeneracji po ustąpieniu warunków stresowych.

Cynk wpływa również na wydłużenie aktywności fotosyntetycznej liści, co w znacznym stopniu warunkuje zwiększenie plonu roślin. Niedobory tego pierwiastka pojawiają się zwłaszcza na glebach o wysokich wartościach pH oraz glebach charakteryzujących się dużą zawartością fosforu i znaczną ilością substancji organicznej. Niedobory cynku u kukurydzy oddziałują między innymi na opóźnianie wyrzucania wiech i kwitnienia roślin, co skutkuje obniżeniem plonu ziarna.

Cynk doglebowo 

W uprawie kukurydzy cynk, podobnie jak inne mikroskładniki, może być stosowany doglebowo w formie nawozów stałych wieloskładnikowych wzbogaconych w ten pierwiastek, względnie w formie nawozów mikroelementowych, bądź też dolistnie. W przypadku nawożenia doglebowego, ze względu na niskie pobieranie mikroelementów z gleby, zalecane jest zastosowanie kilku-, a nawet kilkunastokrotnie wyższej dawki mikroskładnika, niż wynika to z jego pobrania przez rośliny.

Nawożenie dolistne cynkiem

Dolistne dokarmianie kukurydzy mikroelementami, a szczególnie cynkiem, powinno być przeprowadzone w okresie zawiązywania kolb, które ma miejsce we wczesnych fazach rozwojowych rośliny. Przy stosowaniu cynku w formie oprysku gleby bezpośrednio po siewie, względnie po wschodach roślin, w fazie do 3-4 liści, zalecana dawka tego pierwiastka, w zależności od warunków glebowych, powinna się kształtować w granicach od 0,5 do 1,5 kg Zn/ha. Cynk może być aplikowany zarówno w postaci tlenku cynku, siarczanu cynku, jak również ich mieszaniny. W przypadku gdy nie zastosowano cynku na początku wegetacji roślin, względnie chcemy poprawić odżywienie roślin tym składnikiem, zalecane jest dostarczenie go w formie dolistnej aplikacji w fazie 6-10 liści kukurydzy. Aplikacja pozakorzeniowa cynku w późniejszej fazie rozwojowej wymaga zastosowania szybciej działającej formy tego pierwiastka. W tym wypadku dobrze jest aplikować szybko działającą chelatową formę cynku. W powyższym okresie zalecane jest od 300 do 500 g Zn/ha, w jednym lub dwóch zabiegach dokarmiania pozakorzeniowego.

Bor dla zapylenia

Istotną rolę w uprawie kukurydzy odgrywa bor, który pełni w roślinach wiele funkcji fizjologicznych, co między innymi wpływa na rozwój generatywny roślin oraz ilość zawiązywanych ziarniaków w kolbie. Pierwiastek ten przyczynia się do prawidłowego zapylenia i wypełnienia kolb ziarnem, a także zwiększa sztywność łodyg, między innymi przez oddziaływanie na wiązanie wapnia w strukturach ścian komórkowych. Wpływa to na ograniczenie wylegania roślin oraz chroni je przed atakami szkodników.

Dawka boru w kukurydzę

Dokarmianie dolistne borem kukurydzy jest szczególnie ważne, bowiem około 80% gleb Polski jest ubogich w ten pierwiastek. Podobnie jak w przypadku cynku, w uprawie kukurydzy bor zalecany jest w formie aplikacji dolistnej, w analogicznych fazach rozwojowych roślin. W zależności od zawartości boru w glebie zalecana dawka tego mikroskładnika mieści się w granicach od 200 do 500 g/ha. Niedobór tego pierwiastka wpływa na zakłócenie kwitnienia roślin oraz prowadzi do słabego i nierównego nalewania ziarna kukurydzy, co skutkuje obniżeniem plonowania. Kolby stają się nieregularnie uziarnione (tzw. guzikowatość), obserwuje się również nieregularny przebieg rzędów.

Miedź, mangan, molibden, żelazo

Do prawidłowego wzrostu i rozwoju kukurydzy niezbędne jest również zaopatrzenie roślin w pozostałe mikroelementy, takie jak miedź, mangan, żelazo i molibden. Pierwiastki te wpływają na stabilizację plonu kukurydzy.

Miedź zwiększa efektywność pobranego przez roślinę azotu, przyspiesza termin zbioru roślin oraz poprawia wydajność i jakość ziarna. Mangan oddziałuje na prawidłowy rozwój systemu korzeniowego, jak również wpływa na prawidłowy przebieg procesu fotosyntezy. Z kolei żelazo bierze udział w procesie fotosyntezy i oddychania roślin. Molibden uczestniczy w metabolizmie azotowym oraz ma swój wkład we wbudowywaniu fosforu w struktury organiczne, jak również zwiększa zawartość białka w ziarniakach kukurydzy.

Tekst i zdjęcia: dr hab. Marzena S. Brodowska, prof. UPL