Termin zbioru kukurydzy na kiszonkę i wysokość cięcia 

Odpowiednio przygotowana kiszonka z kukurydzy często dla wielu oznacza zupełnie coś innego. Nie jest łatwo znaleźć złoty środek, który spełni wszystkie nasze oczekiwania i w pełni zaspokoi potrzeby zwierząt.

Odpowiedzi na pytanie, kiedy jest właściwy moment na koszenie roślin kukurydzy na kiszonkę, poszukują wszyscy związani z jej uprawą, od hodowców po naukowców. Przy zbiorze nie bez znaczenia jest też ustawienie wysokości zespołu tnącego sieczkarni, tak by uzyskać odpowiednią dla naszych potrzeb sieczkę.

Termin zbioru kukurydzy

Ustalenie odpowiedniego terminu cięcia całych roślin kukurydzy jest sporym wyzwaniem. Optymalnym momentem zbioru jest osiągnięcie przez rośliny określonego poziomu zawartości suchej masy (s.m.), czyli 30-35 proc. dla całych roślin oraz 45-50 proc. dla ziarniaków. Zbiór takich roślin zapewnia odpowiednie parametry skrobi i włókna, a co za tym idzie optymalnego poziomu energii. 

Za właściwy moment zbioru roślin kukurydzy uznaje się osiągnięcie przez ziarniaki fazy woskowej lub woskowo-szklistej. Wyznaczenie odpowiedniej fazy dojrzałości ziarniaków nie jest trudne i nie wymaga skomplikowanych czynności czy urządzeń. Najprościej tego dokonać, obserwując ziarno kukurydzy. W tym celu należy przyjrzeć się linii mlecznej, którą dostrzeżemy po przepołowieniu ziarniaka. Gdy linia ta znajduje się w wysokości 2/3 od podstawy, wówczas można szacować zawartość s.m. w roślinie na poziomie około 28 proc., jeśli jest w połowie, to mamy około 32 proc. s.m., a gdy jest na wysokości 1/3 od podstawy ziarniaka, wówczas około 35 proc. s.m. Jeśli chcemy jednak dokładniejszej analizy suchej masy rośliny, możemy przeprowadzić nieskomplikowane badanie z wykorzystaniem prostego urządzenia, czyli kuchenki mikrofalowej. W tym celu zbieramy kilka roślin z kilku różnych miejsc na polu i robimy z nich drobną sieczkę, tak by uzyskać reprezentatywną próbkę zielonki. Następnie powinniśmy odważyć 1000 g zielonki, ale z uwagi na trudności w umieszczeniu takiej ilości próbki w kuchence mikrofalowej, można tę próbę zmniejszyć np. do 500 g i ogrzewać ją aż do całkowitego odparowania wody z sieczki. Pozostałą masę trzeba zważyć, uzyskany wynik pomnożyć o tyle, o ile zmniejszyliśmy próbkę od masy wyjściowej (1000 g). Przykładowo, jeśli użyliśmy 500 g, to pozostałą masę zielonki należy podwoić. Należy jednak pamiętać, że nadmierne pomniejszanie masy wyjściowej zielonki spowoduje zmniejszenie dokładności wyniku końcowego. 

Pogoda w ostatnich latach jest zmienna i często nieprzewidywalna, co utrudnia zaplanowanie idealnego momentu na cięcie roślin. W latach z niedoborami wody, które coraz częściej występują w naszym kraju, zbiór kukurydzy na kiszonkę należy nieco przyśpieszyć, aby nie dopuścić do nadmiernego wysuszania się łodyg i liści, i nie czekać na osiągnięcie właściwej fazy dojrzałości ziarniaków. Nie wolno bowiem dopuszczać do nadmiernego wysuszenia się części wegetatywnych rośliny, czyli łodyg i liści, gdyż znacząco obniża to strawność całej kiszonki i zmniejsza jej smakowitość, co w efekcie odbija się na wydajności mlecznej krów. Zbyt sucha kiszonka stwarza także problemy z odpowiednim jej ukiszeniem i przechowywaniem, co często skutkuje zagrzewaniem się masy w późniejszych etapach przechowywania. Zbyt wczesny zbiór także jest niewskazany, z uwagi na zbyt mały udział kolb w masie i duży procent części zielonych rośliny, co znacząco obniża jej wartość pokarmową.

Wysokość cięcia roślin na kiszonkę

Wysokość cięcia roślin wpływa na ilość i jakość uzyskanego surowca. Optymalna to 15-20 cm od podłoża. Właściwe określenie wysokości cięcia w dużej mierze zależy od przebiegu pogody danego roku. Jeżeli deszcze zmyły zanieczyszczenia z dolnych części roślin, wówczas można sobie pozwolić na niższe cięcie. Istotna jest także kondycja samych roślin. Jeśli rośliny są już obeschnięte, z dużym udziałem wyschniętych liści i częściowo zdrewniałych łodyg, to hodowca musi sobie odpowiedzieć na pytanie, czego oczekuje od rośliny. Jeśli ma niedobór paszy, wówczas wskazane jest niskie cięcie, aby uzyskać jak największy plon. Jeśli natomiast nie chce pogarszać wartości pokarmowej kiszonki i zależy mu na wysokiej wydajności mlecznej, wówczas powinien rozważyć wyższe cięcie, które wprawdzie zmniejszy plon, ale zwiększy udział ziarniaków w kiszonce. Odmiennie ma się sytuacja w latach sprzyjających uprawie kukurydzy, gdy rośliny są dobrze wyrośnięte i długo zielone. W tej sytuacji warto kosić nieco wyżej, aby uzyskać wysokoenergetyczną paszę, która pozwoli sięgać po wyższe wydajności mleczne.

Dopasuj termin i wysokość cięcia

Odpowiedź na pytanie, kiedy i jak kosić, jest indywidualną sprawą każdego gospodarstwa i każdego hodowcy. Jeśli potrzebujemy dużej ilości paszy objętościowej o niższych parametrach energetycznych, wówczas powinniśmy kosić wcześniej i niżej. Taka pasza dobrze sprawdzi się w hodowli bydła opasowego lub w średnio wydajnych stadach krów mlecznych. Jeśli jednak celujemy w wysokie wydajności mleczne, wówczas każdy szczegół w produkcji ma ogromne znaczenie. Dlatego warto kosztem ilości uzyskanego plonu zebrać paszę bardziej energetyczną, poprzez jej wyższe i nieco opóźnione cięcie.

Tekst: Arkadiusz Trzciński

Zdjęcia: Katarzyna Szulc