Strip-till w zbożach – przygotowanie stanowiska przed siewem

Zboża, w szczególności ozime, są najpopularniejszą grupą roślin uprawianych w Polsce. Coraz powszechniej prowadzone są w systemie bezorkowym, a w szczególności w technologii strip-till. Przypatrzmy się, w jaki sposób właściwie przygotować stanowisko przed ich siewem.

W uprawie bezorkowej (i nie tylko) zbóż w pierwszej kolejności powinniśmy zadbać o prawidłowy płodozmian. Przerwa w uprawie roślin zbożowych powinna wynieść minimum 1 rok. Dobrymi i popularnymi przedplonami są rzepak i rośliny strączkowe. Od gatunku, jaki zszedł z pola, uzależnimy postępowanie ze ścierniskiem.

Zwalczanie samosiewów rzepaku 

W przypadku siewu zbóż po rzepaku ważne jest maksymalne sprowokowanie osypanych nasion do skiełkowania. W wilgotnych warunkach można to osiągnąć poprzez pozostawienie ścierni nieruszanej na kilkanaście dni. Resztki pożniwne pozostawione na powierzchni zapobiegną parowaniu wody i stworzą dobre warunki do wschodów nasion rzepaku. Gdy pogoda jest sucha, należy jak najszybciej wykonać pierwszy zabieg uprawowy. W późniejszym czasie, gdy ściernisko się zazieleni, możemy zdecydować się na mechaniczne zniszczenie samosiewów za pomocą płytko pracujących narzędzi. Dobrym rozwiązaniem będzie np. brona sprężynowa, pod warunkiem że samosiewy nie będą zbyt duże. Głębokość pracy takiego narzędzia to zaledwie 2-3 cm, idealnie zatem, żeby nie umieścić nasion rzepaku zbyt głęboko. Dodatkową zaletą bron jest równomierne rozmieszczenie resztek pożniwnych, duża wydajność, sięgająca kilkunastu hektarów na godzinę, i niewielkie koszty paliwa. 

Najpopularniejszym sposobem na zerwanie ścierniska jest zastosowanie brony talerzowej. Sprawdza się ona zarówno w technologii orkowej, jak i strip-till. Dla uzyskania odpowiedniego efektu, warunki wilgotnościowe gleby powinny być odpowiednie. Gdy jest zbyt wilgotno, z pracą lepiej poczekać, ze względu na możliwość oblepiania maszyny ziemią , ale również zwiększone ugniecenie gleby. Głębokość pracy agregatu talerzowego powinna być również niewielka, najlepiej nieprzekraczająca głębokości siewu zbóż. 

O ilości samosiewów rzepaku decyduje także sam sposób przeprowadzenia jego zbioru. Minimalizowanie strat nasion to nie tylko oszczędność i zebrany wyższy plon, ale także mniej samosiewów. Kombajn powinien być wyposażony w stół do rzepaku i kosy boczne. Należy rozważyć możliwość zbioru dwuetapowego, który staje się na nowo coraz popularniejszy. W minimalizowaniu osypywania się nasion pomocne mogą być zabiegi sklejające łuszczynę i nieopóźnianie wjazdu kombajnem w pole.

Nawożenie w okresie pożniwnym

Okres pożniwny to w uprawie zbóż praktycznie jedyny moment na zastosowanie nawozów organicznych: obornika, gnojowicy, pomiotu. Jeżeli gospodarstwo dysponuje nimi lub ma możliwość ich zakupu, to są to na pewno bardzo dobre nawozy, o dużym znaczeniu plonotwórczym. Ich aplikacja w systemie uprawy strip-till powinna być, podobnie jak w uprawie tradycyjnej, przeprowadzona w pochmurne dni, najlepiej tuż przed spodziewanymi opadami. Po ich zastosowaniu obornik i pomiot należy wymieszać z glebą. Dobrze się sprawdzi wspomniana brona talerzowa, jednak obornik nie może być zbyt słomiasty i świeży, żeby nie utrudniał uprawy przedsiewnej. Najlepiej jest, gdy aplikację gnojowicy przeprowadza się za pomocą aplikatorów doglebowych. Nawożenie organiczne nie powinno być łączone z wapnowaniem. Idealnie, gdy na wapnowanie zapada decyzja w kolejnym roku, a w ostateczności po wymieszaniu obornika. Wapno, podobnie jak obornik i gnojowica, po zastosowaniu powinno zostać wymieszane z glebą.

Zabiegi PRZED SIEWEM zbóż i po siewie

Przed siewem zbóż warto również opryskać ściernisko glifosatem. Otrzymamy w ten sposób stanowisko wolne od chwastów, w szczególności wieloletnich. 

Stanowisko po zbożach jarych stwarza szczególne wyzwania w uprawie pożniwnej. Dla uniknięcia samosiewów w roślinie następczej konieczne są częste, płytkie zabiegi po każdych wschodach. Słoma, jeśli pozostaje na polu, nie powinna być mieszana z glebą na więcej niż 2-3 cm głębokości, żeby nie utrudniać pracy agregatu do strip till.

dr inż. Stanisław Świtek, dr hab. Tomasz Piechota, 

UP