Porażenie łodyg przez suchą zgniliznę kapustnych w rzepaku doprowadza do wylegania roślin w okresie jego dojrzewania, dlatego konieczna jest ochrona plantacji przed tą chorobą. Aktualny stan zagrożenia suchą zgnilizną kapustnych w rejonie prowadzonej uprawy możemy na bieżąco sprawdzać, korzystając z bezpłatnego Systemu Prognozowania Epidemii Chorób SPEC.

Sucha zgnilizna kapustnych należy do najgroźniejszych chorób rzepaku. Wywołują ją gatunki grzyba Leptosphaeria maculans i Leptosphaeria biglobosa stadium konidialnego rodzaju Leptosphaeria spp. Objawy choroby obserwujemy najpierw na liściach rzepaku w postaci chlorotycznych, owalnych, niewielkich plam (2-20 mm) z widocznymi czarnymi owocnikami grzyba (piknidia). Zarodniki uwalniają się z piknidiów i przemieszczają w kropli wody na niewielkie odległości. W wilgotnych warunkach grzyby łatwo atakują, prowadząc do wtórnych infekcji, które obserwujemy w plantacji rzepaku na wiosnę.

Sucha zgnilizna kapustnych

Grzyb L. biglobosa wywołuje rozległe, brązowe lub szare plamy z widocznymi czarnymi zarodnikami na liściach, pędzie głównym i rozgałęzieniach bocznych w dolnych częściach roślin. Grzyb L. maculans natomiast jest przyczyną brązowych lub brunatnobrązowych plam z czarnymi owocnikami i przerasta w głąb tkanek blisko podstawy łodygi. 

Infekcje pędu w postaci mokrych brunatnych plam powodowane przez grzyby Leptosphaeria spp. pojawiają się najczęściej w miejscach blizn po ogonku liściowym i należą do najgroźniejszych, ponieważ roślina nie może przewodzić substancji pokarmowych oraz wody. Porażenie łodyg doprowadza do wylegania roślin rzepaku w okresie jego dojrzewania. Wystąpienie suchej zgnilizny kapustnych w rzepaku obniża ilość, jakość plonu i utrudnia zbiór. Stwierdzenie objawów chorobowych na 10-15 proc. roślin jest sygnałem do przeprowadzenia zabiegu ochronnego fungicydem.

Walkę z suchą zgnilizną kapustnych rozpoczynamy jesienią od fazy 2. liścia rzepaku (BBCH 12), stosując biofungicydy, od 4. liścia rzepaku (BBCH 14) włączamy preparaty chemiczne. Długi okres uwalniania askospor z owocników jesienią sprawia, że jednokrotny zabieg fungicydem w okresie jesiennym często okazuje się niewystarczający. Z taką sytuacją mamy do czynienia już od kilku lat, stąd ochronę przed chorobą kontynuujemy wiosną. Aktualny stan zagrożenia suchą zgnilizną kapustnych w rejonie prowadzonej uprawy możemy na bieżąco sprawdzać, korzystając z bezpłatnej mapy, dostępnej w narzędziach serwisu E-pole. 

Triazole w regulacji pokroju 

Wiosną w ochronie przed suchą zgnilizną kapustnych wykorzystujemy fungicydy triazolowe, głównie oparte o substancje czynne: tebukonazol, metkonazol, difenokonazol. Stosujemy je w fazie wzrostu pędu głównego. Pierwsze wiosenne zabiegi pielęgnacyjne w rzepaku mają za zadanie chronić plantację przed chorobami, często także zapewnić odpowiednią architekturę łanu. Niektóre fungicydy (triazole) stosowane w ochronie przed chorobami, w tym przed suchą zgnilizną kapustnych, wykazują działanie regulujące. Przykładowo mieszaniny fabryczne s.cz. difenokonazolu i paklobutrazolu aplikujemy od początku fazy wydłużania pędu do fazy zielonego pąka (BBCH 30-53). Takie działanie wykazuje także gotowa mieszanina difenokonazolu i tebukonazolu, którą stosujemy od fazy wydłużania pędu głównego do początku fazy kwitnienia (BBCH 31-59).

Ochrona fungicydem

Większość zarejestrowanych preparatów do zwalczania suchej zgnilizny kapustnych chroni przed czernią krzyżowych, niektóre także przed szarą pleśnią. Dla zabezpieczenia plantacji z powodzeniem możemy stosować mieszaniny triazolowe, najczęściej tebukonazolu z innymi substancjami czynnymi. Przykładowo gotowe mieszaniny fabryczne ww. tebukonazolu z difenokonazolem czy metkonazolem, prochlorazem, protiokonazolem. Wykorzystać można też mieszaninę fabryczną tiofanatu metylowego z tetrakonazolem. Od fazy zwartego pąka przeciwko suchej zgniliźnie kapustnych zastosować można opryskiwanie preparatem opartym o mieszaninę dimoksystrobiny i boskalidu. Do walki zalecane są także preparaty bazujące na azoksystrobinie, przy czym te stosuje się w późniejszej fazie – od początku kwitnienia. 

W wiosennej ochronie przed suchą zgnilizną kapustnych celowe jest zastosowanie najwyższych zarejestrowanych dawek fungicydów. Niestety nie daje to pełnej gwarancji zabezpieczenia plantacji przed innymi chorobami, jak zgnilizna twardzikowa (sprawca Sclerotinia sclerotiorum) czy czerń krzyżowych (sprawcy: Alternaria alternata, A. brassicae, A. brassicicola). Przeciwko tym chorobom główny zabieg ochrony przeprowadzamy na tzw. płatek.

Regulatory wzrostu

Preparaty triazolowe z powodzeniem możemy stosować zarówno na plantacjach odmian o wzroście tradycyjnym, jak i karłowych. W celu ochrony i regulacji pokroju roślin odmian o wzroście tradycyjnym sięgnąć możemy po preparat zawierający w składzie substancje z grupy triazoli, jak i antygiberelinę, np. metkonazol oraz chlorek chloromekwatu (CCC). Gotową mieszaninę fabryczną stosujemy od fazy drugiego do piątego międzywęźla rzepaku (BBCH 32-35). W plantacjach rzepaku ozimego wymagających większej pracy nad architekturą łanu zaaplikować możemy typowe regulatory wzrostu, czyli antygibereliny, np. CCC, które można zastosować w mieszaninie zbiornikowej z innymi fungicydami (zgodnie z etykietą produktu). Poprzez ograniczenie pędu głównego dążymy do uzyskania odpowiedniego pokroju roślin i równomiernego rozpoczęcia kwitnienia na pędach głównych i bocznych. Regulatory wzrostu stosujemy w odniesieniu do aktualnego stanu roślin w łanie, uwzględniając odporność odmian na wyleganie oraz warunki pogodowe. Przy czym użycie zbyt wysokich dawek regulatorów wzrostu może zahamować dalszy wzrost roślin, spowodować przebarwienia liści, opóźnić kwitnienie i dojrzewanie. Różne reagowanie roślin na zabieg regulacji może wynikać z różnic odmianowych czy reakcji na samodzielnie sporządzone mieszaniny.

Tekst i zdjęcia: Katarzyna Szulc