Nawożenie użytków zielonych

Trawy do prawidłowego wzrostu i rozwoju potrzebują określonej ilości niezbędnych składników pokarmowych. Nawożenie mineralne jest czynnikiem, który w największym stopniu modyfikuje skład chemiczny runi łąkowej. Ważnym zabiegiem w uprawie traw jest prawidłowe dokarmianie dolistne. 

Zasadniczą funkcją traw w gospodarce rolnej jest wytwarzanie paszy objętościowej dla przeżuwaczy. Jedną z najbardziej wartościowych, a jednocześnie najtańszych pasz wykorzystywanych w żywieniu zwierząt, jest zielonka z mieszanek motylkowo-trawiastych. Jej zaletą jest wysoki poziom plonowania oraz korzystniejsza wartość pokarmowa w stosunku do zasiewu czystego. Ponadto istnieje możliwość wydłużenia okresu użytkowania, dobra zdrowotność komponentów mieszanki, ograniczenie roślinności konkurencyjnej, a także łatwiejsza konserwacja paszy i ograniczenie strat podczas jej przechowywania.

Trawy do prawidłowego wzrostu i rozwoju potrzebują określonej ilości niezbędnych składników pokarmowych, a nawożenie mineralne jest czynnikiem, który w największym stopniu modyfikuje skład chemiczny runi łąkowej. Należy podkreślić, że zapotrzebowanie roślin na składniki pokarmowe wzrasta w miarę zwiększenia się intensywności użytkowania. Optymalna zawartość makro- i mikroelementów w runi łąkowej gwarantuje odpowiedni stosunek ilościowy pomiędzy pierwiastkami w roślinie oraz w paszy. Wpływa również korzystnie na przyswajalność składników odżywczych przez zwierzęta oraz ich zdrowotność. Z punktu żywienia zwierząt stosunkowo często stwierdza się w pokosie zbyt dużą zawartość potasu w trawie w stosunku do zbyt niskich zawartości wapnia, magnezu i sodu.

Użytki zielone - nawożenie azotowe

Plonowanie traw w największym stopniu uzależnione jest od poziomu zaopatrzenia w azot. Pierwiastek ten stosowany na użytkach zielonych wykazuje najsilniejsze, w porównaniu do innych składników nawozowych, oddziaływanie na bujność wzrostu, intensywność rozkrzewiania się i odrastania runi trawiastej oraz zmianę składu botanicznego runi. Wydłuża okres wegetacji oraz poprawia parametry jakościowe roślin istotne z punktu widzenia ich wartości paszowej, między innymi wpływa na zawartość białka i włókna surowego. W okresie letnim aplikacja azotu po drugim i trzecim pokosie oraz w przypadku pastwisk po wypasach przyspiesza odrastanie roślin.

Na glebach mineralnych zalecane jest stosowanie łącznie 80-180 kg N/ha, natomiast na glebach organicznych do 140 kg N/ha, w dawkach uzależnionych od liczby pokosów lub wypasów. Forma zastosowanego nawozu azotowego uzależniona jest od odczynu gleby. Na glebach o pH powyżej 6,5 zalecane jest stosowanie formy amonowej azotu, natomiast na glebach o niższych wartościach pH należy aplikować nawozy saletrzane, między innymi saletrę amonową czy saletrzak. Forma stosowanego azotu zależy od aplikowanej dawki. W przypadku stosowania niskich jednorazowych dawek azotu można aplikować nawozy szybciej działające, z kolei przy wyższych jednorazowych dawkach azotu zalecane jest korzystanie z nawozów wolno działających. Łąka użytkowana trójkośnie powinna być nawożona trzykrotnie – wczesną wiosną (z zastosowaniem saletry amonowej), a także po pierwszym i drugim pokosie, z użyciem wolniej działającego mocznika, który jednocześnie ogranicza kumulację azotanów w runi. Analogicznie na pastwiskach zalecane jest wstępne nawożenie saletrą amonową (w dawce ok. 60 kg N/ha), a w późniejszych terminach mocznikiem w ilości 40-50 kg N/ha. Warto przy tym pamiętać, że nie należy stosować azotu w trakcie ostatniego wypasu.

Nawożenie łąki potasem i fosforem

Poza azotem ważną rolę w nawożeniu roślinności użytków zielonych ma również fosfor, który wprowadza się w okresie jesiennym oraz wiosną przed rozpoczęciem wegetacji. Dodatkowo nawozy fosforowe należy aplikować na pastwiskach po trzecim wypasie. Nawożenie potasowe stosuje się poza okresem wiosennym na łąkach, najczęściej po zbiorze pierwszego pokosu oraz na pastwiskach po drugim wypasie. Zastosowanie potasu w tym terminie przeciwdziała sezonowemu zmniejszeniu plonowania roślin. Dawkę roczną można również aplikować w trzech częściach – przed ruszeniem wegetacji, po zbiorze pierwszego pokosu / po drugim wypasie, jak również w okresie jesiennym.

Dokarmianie dolistne traw

Ważnym zabiegiem w uprawie traw jest prawidłowo stosowane dokarmianie dolistne, które wpływa na odżywienie roślin i poprawę ich kondycji, przyspieszając ich odrost. Stanowi również zabezpieczenie dostępu składników mineralnych dla roślin w przypadku ich niedoboru w glebie czy utrudnionego pobierania, np. w czasie okresowych niedoborów wody. Dokarmianie dolistne cechuje się szybkim przyswajaniem składników pokarmowych przez rośliny oraz ich wysokim stopniem wykorzystania. Dobre rezultaty nawozowe daje dolistne zastosowanie azotu i mikroelementów czy też nawozów wieloskładnikowych zawierających poza azotem również fosfor, potas i niezbędne w uprawie traw mikroskładniki nawozowe.

Stosunkowo szybko do roślin przedostaje się azot, magnez i sód, a nieco wolniej mikroskładniki nawozowe, takie jak cynk, miedź, mangan, żelazo i molibden oraz z makroskładników – potas, fosfor i wapń. Dokarmianie dolistne azotem umożliwia ograniczenie jego zużycia przy efektywniejszym pobraniu przez trawy. Zalecana jest aplikacja azotu w postaci 15-proc. roztworu mocznika (15 kg mocznika w 100 l wody), łącznie z siarczanem magnezu o stężeniu 5-10 proc. oraz z mikroelementami. Magnez należy stosować na łąkach po zbiorze pierwszego pokosu, zaś na pastwiskach po drugim wypasie. Dokarmianie pozakorzeniowe mikroelementami, ze względu na ich małą ruchliwość w roślinie, należy aplikować kilka razy w sezonie wegetacyjnym. Poza okresem krzewienia dokarmianie dolistne wprowadza się w terminie od kilku do kilkunastu dni po pokosie lub wypasie. Zabieg ten najlepiej wykonać przy większej wilgotności powietrza, najlepiej późnym wieczorem, co daje możliwość dłuższego występowania na liściach roztworu użytego do dokarmiania oraz zwiększonego wchłaniania składników nawozowych przez rośliny.

Mimo że trawy należą do roślin o najmniejszych wymaganiach pokarmowych w stosunku do siarki, to jednak jest ona niezbędna do ich prawidłowego wzrostu i rozwoju. Odpowiednie proporcje pomiędzy siarką i azotem w trawach wpływają na metabolizm tych pierwiastków. Niezależnie od dawki azotu, nawożenie siarką stanowi również ważny czynnik wpływający na zwiększenie pobierania przez rośliny cynku i miedzi. Istotne znaczenie w przemianach azotu w trawach odgrywa również magnez, którego obecność sprzyja zmniejszeniu szkodliwych ilości azotanów(V) w roślinach, co ma szczególne znaczenie w gospodarce pastwiskowej. Spośród mikroelementów ważną rolę w ograniczaniu nagromadzenia azotanów (V) odgrywa żelazo i molibden, które są istotnymi mikroskładnikami dla runi trawiastej. Ważne są również miedź oraz cynk. 

Tekst i zdjęcia: dr hab. Marzena S. Brodowska

Przeczytaj także: Jak chronić użytki zielone przed chwastami?