Letnie żywienie TMR-em
Krowy mleczne coraz częściej żywione są za pomocą TMR-u. Niestety podczas intensywnych upałów dochodzi często do zagrzewania się miksu na stole paszowym.
Wysokie temperatury panujące latem negatywnie wpływają na zdrowie i produkcyjność przeżuwaczy. Szczególnie jest to zauważalne u krów mlecznych, zwłaszcza tych wysokowydajnych. Zwierzęta w upalne dni pobierają mniej paszy oraz intensywniej się pocą, tracąc przy tym cenne elektrolity. Dlatego istotne jest, aby w jak najwyższym stopniu dostarczyć im smakowitej i bogatej w niezbędne w tym okresie składniki odżywcze paszy.
Krowy mleczne coraz częściej są żywione za pomocą TMR-u, czyli całkowicie wymieszanej dawki, która w pełni pokrywa zapotrzebowanie na składniki odżywcze zwierzęcia. Niestety podczas intensywnych upałów często dochodzi do zagrzewania się miksu na stole paszowym. Skutkuje to nie tylko zmniejszonym pobraniem paszy przez krowy, która jest dla nich mniej apetyczna, ale także obniżeniem jej jakości. W wyniku grzania się miksu zaczynają się w nim wytwarzać niepożądane grzyby i pleśnie, powodujące znaczące obniżenie się jakości składników odżywczych, zwłaszcza skrobi, która jest niezbędna do produkcji mleka przez krowy.
Ograniczenie psucia się TMR-u
Wyróżnia się kilka ważnych czynników, na które należy zwrócić uwagę, aby ograniczyć proces zagrzewania się TMR-u. Przede wszystkim prawidłowo sporządzony TMR powinien być zrobiony z dobrej jakości kiszonek, które są podstawą w żywieniu krów mlecznych. Jeśli kiszonki są źle przechowywane i wybierane z pryzm, rękawów czy silosów, zwłaszcza w okresie lata, to zachodzą w nich niekorzystne procesy mikrobiologiczne, powodujące zagrzewanie i psucie się kiszonek, co w efekcie przekłada się na jakość przygotowywanego z nich miksu.
Sposobem na ograniczenie psucia się TMR-u, a także zachęcenie krów do większego jego pobrania jest zwiększenie częstotliwości zadawania miksu. Obecnie najczęściej spotykanym systemem żywienia krów z wozu paszowego jest system 2-krotnego zadawania paszy rano i wieczorem. W okresie upałów zaleca się, aby TMR podawać w większej ilości na noc, gdy temperatura otoczenia już maleje. Zmiana częstotliwości zadawania paszy do 3, a nawet 4 razy na dobę pozwoli na ograniczenie ilości zalegającego TMR-u na stole paszowym, ponieważ byłby on skarmiany w mniejszej ilości, ale częściej. Taka organizacja pracy ograniczy grzanie się miksu oraz zachęci krowy do częstszego odwiedzania stołu paszowego i zwiększonego pobrania paszy. Niestety takie rozwiązanie wymaga większych nakładów pracy, przez co jest bardziej czasochłonne i kosztochłonne. Aby zapobiegać psuciu się miksu, należy również bezwzględnie pamiętać o higienie wozu i stołu paszowego. Nie wolno pozostawiać resztek miksu w wozie czy na stole paszowym, gdyż resztki, które są już zagrzane, przyśpieszają proces psucia się świeżej partii paszy.
Dodatki do pasz
Niestety, TMR sporządzony nawet z najlepszych komponentów w okresie wysokich temperatur jest podatny na zagrzewanie się. Rozwiązaniem tego problemu może być dodatek preparatów takich jak kwasy organiczne (np. kwas mrówkowy, kwas propionowy, kwas benzoesowy) czy innych podobnych produktów dostępnych na rynku. Preparaty te ograniczają rozwój grzybów i pleśni, które powstają w grzejących się kiszonkach oraz poprawiają ich apetyczność, co może się przełożyć na spożycie miksu przez krowy i większą ilość uzyskanego mleka.
Zmniejszony apetyt krów
Krowy podobnie jak ludzie w czasie upałów mają zmniejszony apetyt, więcej piją i intensywniej się pocą. Głównym powodem takiego zachowania zwierząt jest potrzeba redukcji ciepłoty organizmu przez ograniczanie wytwarzania nadmiaru ciepła w trakcie trawienia w żwaczu krowy. Dlatego warto w okresie letnich upałów dokonać pewnych niewielkich i przemyślanych modyfikacji dawki pokarmowej, zwiększając udział komponentów, które podczas procesu trawienia wydzielają mniej ciepła.
Jednym z dodatków, który znakomicie się sprawdza przy zmniejszonym apetycie u krów, jest dodatek tłuszczu. Komponent ten jest bardzo energetyczny, a jego rozkład uwalnia mało ciepła. Nie zaleca się jednak przekraczać 5 proc. udziału tłuszczu w diecie krów. Warto również zwiększyć udział łatwo strawnych węglowodanów, np. z wysłodków buraczanych, a także poziom skrobi z pasz treściwych, ale z tym należy uważać, aby nie doprowadzić do kwasicy żwacza, na którą krowy są szczególnie narażone w czasie upałów.
Także w wyniku pocenia się krowy tracą cenne minerały, zwłaszcza sód i potas, których niedobory należy uzupełniać. Dlatego ważne jest, aby miały one dostęp do lizawek solnych, uzupełniających niedobory minerałów. Jeśli to możliwe, zaleca się również zwiększenie udziału lucerny w dawce, która jest bogata w potas.
Przesuszanie TMR-u
Problemem, który się pojawia w okresie lata, jest również przesuszanie się miksu. Stwarza to wówczas ryzyko sortowania paszy przez krowy, wybierania smakowitszych kąsków, a odrzucania frakcji dłuższych i włóknistych. Zmniejszone wydzielanie śliny i słabsze buforowanie treści żwacza może prowadzić do kwasicy żwacza. Najprostszym rozwiązaniem tego problemu jest dodatek wody, tak aby sucha masa TMR-u wynosiła 40-50 proc. Wodę można dodawać do wozu paszowego w trakcie mieszania paszy lub, jeśli to konieczne, polewać nią miks zadany już na stole paszowym. Jeszcze lepiej w tej sytuacji, zamiast wody, sprawdzi się melasa, która wolniej wysycha i zlepia poszczególne frakcje miksu oraz poprawia energetyczność oraz smakowitość dawki.
Pamiętajmy jednak, że najważniejsze jest, aby krowy miały zawsze dostęp do świeżej, czystej i zimnej wody, szczególnie w okresie letnich upałów, która ochładza ich organizm i w efekcie zachęca je do zwiększonego pobrania paszy.
Arkadiusz Trzciński
Zobacz także: Kiszonka na „6+” krok po kroku