Jak ocenić jakość i wartość kiszonki z kukurydzy?

26 Września 2023

Jak ocenić jakość i wartość kiszonki z kukurydzy?

Zwiększająca się z roku na rok wydajność mleczna krów związana jest w dużej mierze z selekcjonowaniem krów i odpowiednim doborem buhajów, czyli postępem genetycznym, ale przede wszystkim z odpowiednim żywieniem. Nie bez powodu mówi się, że „krowa pyskiem doi”.

Wzrost ilości uzyskiwanego mleka w stadach krów mlecznych wymaga od hodowców szczególnej uwagi, czym i jak żywione są zwierzęta. Niewątpliwie najczęstszym surowcem są kiszonki, zwłaszcza kiszonka z kukurydzy, która jest jednym z najlepszych i najtańszych źródeł energii dla przeżuwaczy. 

Przygotowanie kiszonki z kukurydzy

Wartość pokarmowa takiej kiszonki zależy w głównej mierze od fazy rozwojowej rośliny podczas zbioru, od metody uprawy i nawożenia, ale także odmiany. Dla wysokowydajnych krów mlecznych lepszym rozwiązaniem może się okazać kukurydza typu flint, gdyż skrobia w niej zawarta przedostaje się także do jelita cienkiego i dopiero tam jest trawiona, tzw. skrobia by-pass. Dzięki temu możemy w pewnym stopniu zapobiegać kwasicy żwacza, dostarczając energii niezbędnej do produkcji mleka, nie szkodząc przy tym mikroorganizmom w żwaczu. Najważniejszym czynnikiem, bez którego nie można nawet myśleć o dobrej kiszonce z kukurydzy, jest jej przygotowanie. Odpowiedni termin zbioru, w fazie mleczno-woskowej przy suchej masie około 35 proc., dobre rozdrobnienie ziarniaków, tak aby każdy był uszkodzony, mocne ubicie i szczelne przykrycie to główne elementy, które muszą zostać bezwzględnie spełnione, aby można było mówić o jakości kiszonki. Dobrze przygotowana kiszonka charakteryzuje się pH o wartości 4,0-4,2, a jej temperatura nie powinna być wyższa o 15°C od temperatury otoczenia. Jeśli na tym etapie popełni się błędy, fermentacja zostanie zaburzona, a kiszonka zacznie się psuć, co znacznie ograniczy jej wartość pokarmową.

Ocena organoleptyczna

Podstawową ocenę jakości kiszonki z kukurydzy można przeprowadzić samemu metodą organoleptyczną. Wykorzystujemy do tego zmysły wzroku, węchu, dotyku i smaku. Pierwszą najbardziej dostrzegalną cechą kiszonki jest jej kolor. Dla kukurydzy, jak i innych surowców, powinien on być jak najbardziej zbliżony do barwy wyjściowej zakiszanego surowca, czyli żółtawo-zielonej, zbliżonej do oliwkowej. Niepożądanym kolorem jest jasnożółty czy brunatny, gdyż świadczy to o nieprawidłowym przygotowaniu kiszonki. Niedopuszczalne są także białe plamy, które mówią o pojawieniu się pleśni – wówczas nie powinno się stosować takiej kiszonki w żywieniu zwierząt. 

Przyjemny, lekko owocowy, chlebowy lub kwaskowy zapach świadczy o dobrym przygotowaniu kiszonki z kukurydzy. Wszelkie inne skojarzenia zapachowe powinny być sygnałem o złym przebiegu fermentacji. Szczególnie niepożądany i nieprzyjemny jest zapach masłowy, powodujący gorzki smak, świadczy bowiem o psuciu się kiszonki.

Kiszonka powinna mieć strukturę materiału, z którego została sporządzona. Gołym okiem powinny być widoczne poszczególne elementy rośliny kukurydzy. Długość cząstek zależna jest od terminu zbioru. Nadmiernie rozdrobniona kiszonka stwarza większe ryzyko wystąpienia kwasicy, z uwagi na zaburzony odruch odłykania i wytwarzania śliny przez krowy. Z kolei zbyt długie cząstki są sortowane przez zwierzęta i pozostawiane jako niedojady. Najczęściej spotyka się długość 9-19 mm, ale coraz częściej mówi się o dłuższych frakcjach, które lepiej stymulują mikroflorę żwacza. Do określenia jakości struktury przydatne mogą się okazać specjalistyczne sita „Penn State”, które składają się z 4 elementów, 3 sit o różnej wielkości oczek oraz tacy (Tab.).

Tabela. Zawartość poszczególnych cząstek w kiszonce z kukurydzy

Sito

Wielkość oczek (mm)

Wielkość cząsteczek (mm)

Kiszonka z kukurydzy (%)

Górne

19

>19

3-8

Środkowe

8

8-19

45-65

Dolne

4

4-8

20-30

Taca

<4

<10

Ocena laboratoryjna

Analizy jakości i wartości kiszonki możemy dokonać również w sposób bardziej szczegółowy, w specjalistycznych laboratoriach (np. w Mobilnym Laboratorium SILAB, odstępnym dla Klientów Strefy Kiszonki). Takie analizy wykonują prawie wszystkie wytwórnie pasz dla krów, polska federacja hodowców bydła i producentów mleka, a także wyższe uczelnie o profilu rolniczym. Koszty takich badań nie są wysokie, a często nawet bezpłatne, jeśli rolnik współpracuje z podmiotem, który takich analiz dokonuje. Do określenia parametrów kiszonki potrzebna jest jej reprezentatywna próba, pobrana z kilku miejsc pryzmy, dokładnie wymieszana i szczelnie zamknięta, wielkości około 1-2 kg. Następnie należy ją przekazać pracownikowi terenowemu danego ośrodka, który tej analizy dokona, lub przesłać ją na wskazany adres. Jeśli próba nie zostanie od razu poddana analizie, warto ją przechowywać w suchym i chłodnym miejscu, np. lodówce. Coraz częściej doradcy żywieniowi posiadają przenośne analizatory i mogą dokonać oceny kiszonki na miejscu, w danym gospodarstwie.

Fachowa ocena niesie zasób wiadomości na temat analizowanej paszy. Dostarcza informacji o jej jakości i wartości, a co za tym idzie, daje wiedzę, czy zostały popełnione błędy podczas jej przygotowywania. Wartości uzyskiwane po analizie kiszonki z kukurydzy można, przy pomocy doradcy żywieniowego, wykorzystać do zbilansowania dawki pokarmowej dla krów mlecznych. Gdy dokładnie wiadomo, czym skarmiane jest stado, istnieje możliwość precyzyjnego ułożenia żywienia dla bydła , tak aby jak najefektywniej wykorzystać potencjał mleczny i zwiększyć opłacalność produkcji mleka.

 tekst i zdjęcia: Arkadiusz Trzciński

Zobaczcie też film z naszego kanału na YouTube, w którym sprawdzamy, jak wyprodukować doskonałą kiszonkę :-) 

Najnowsze artykuły

Jak przechować warzywa zimą bez strat?

Chcąc korzystać z warzyw świeżych w okresie zimy, należy zadbać o zabezpieczenie rezerw, które po zbiorze kierowane są do przechowywania.

8 Grudnia 2024

RSM zimą – prawidłowe przechowywanie

RSM w okresie zimy pod wpływem niskich temperatur będzie ulegał krystalizacji. Ponadto zbiorniki, w których przechowywany jest nawóz, narażone są na działanie korozji. Podpowiadamy, czy można ograniczyć te procesy.

7 Grudnia 2024

Konserwacja i przechowywanie maszyn rolniczych przed „snem zimowym”

Maszyny rolnicze po zakończeniu prac polowych powinny ponadto, być poddane przeglądowi technicznemu, w celu określenia ichstanu. Wskazane jest, aby taki przegląd przeprowadzić bezpośrednio po zakończeniu określonych prac daną maszyną, gdyż wtedy najlepiej pamiętamy, jakie zespoły robocze ostatnio nie funkcjonowały prawidłowo. Na pewno  nie powinien tych prac przeglądowych i konserwacyjnych pozostawiać do następnego sezonu. Najczęściej maszyny rolnicze stosowane w produkcji roślinnej, użytkowane są w ciągu roku przez krótki okres - kilku czy kilkunastu dni.

5 Grudnia 2024
USTAWIENIA PLIKÓW COOKIE

Na naszych stronach internetowych wykorzystujemy technologie internetowe różnego rodzaju – własne i od osób trzecich – w tym pliki cookie, aby zoptymalizować Państwa doświadczenia. Oprócz technologii internetowych, które są niezbędne do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania strony www, obejmują to również technologie internetowe do analityki internetowej i wyświetlania ukierunkowanych reklam. Korzystanie z nich jest dobrowolne i wymaga Państwa zgody. Użytkownik może w każdej chwili wycofać swoją zgodę ze skutkiem na przyszłość lub zmienić ustawienia pod linkiem „Zmień moje preferencje” lub bezpośrednio w przeglądarce internetowej.

Dodatkowe informacje na temat przetwarzania danych i zawartości technologii internetowych można znaleźć w naszej polityce prywatności oraz polityce dotyczącej plików cookie.